Tiêu đề I của Đạo luật Người Mỹ Khuyết tật (ADA, Americans with Disabilities Act) cấm chủ sử dụng lao động tư nhân phân biệt đối xử dựa trên tình trạng khuyết tật. Phân biệt đối xử bao gồm đối xử không công bằng, trả đũa và quấy rối người lao động và người xin việc bị khuyết tật. Điều này cũng bao gồm việc không cung cấp sửa đổi hợp lý về thực hành, chính sách hoặc điều kiện nơi làm việc của chủ sử dụng lao động cho thích hợp với tình trạng khuyết tật của người lao động hoặc người xin việc. Ở trang ba là thư mẫu để yêu cầu điều chỉnh hợp lý, và ở trang bốn là thư hỗ trợ mẫu từ một chuyên gia điều trị.

Đạo luật Việc làm và Gia cư Công bằng (FEHA, California Fair Employment and Housing Act) California cũng quy định các biện pháp bảo vệ tương tự. Bất kỳ hành vi nào vi phạm ADA cũng vi phạm luật tiểu bang. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, luật tiểu bang có thể quy định mức độ bảo vệ cao hơn luật liên bang. Ví dụ như ADA áp dụng cho chủ sử dụng lao động có từ 15 người lao động trở lên, và FEHA áp dụng cho chủ sử dụng lao động có từ năm người lao động trở lên.

Dưới đây là một số nguồn lực trực tuyến để tìm hiểu thêm về phân biệt đối xử do khuyết tật và điều chỉnh hợp lý trong việc làm:

• Hoa Kỳ trang mạng của Ủy ban Cơ hội Bình đẳng: http://www.eeoc.gov/laws/types/disability.cfm
• Trang mạng của Sở Việc làm và Gia cư Công bằng California: http://www.dfeh.ca.gov/Employment
• Trang mạng Mạng lưới Điều chỉnh Việc làm, để biết thông tin về điều chỉnh hợp lý trong việc làm: http://askjan.org
• Trang mạng Trợ giúp Pháp lý trong Việc làm, để tìm hiểu về nguồn lực và đại diện pháp lý: https://legalaidatwork.org/

Tự Vận động

Nếu quý vị tin rằng mình đã bị phân biệt đối xử, quý vị có thể nộp khiếu nại hành chính (hoặc “đơn buộc tội”) cho Ủy ban Cơ hội Việc làm Bình đẳng (EEOC, Equal Employment Opportunity Commission) liên bang, hoặc cho Sở Việc làm và Gia cư Công bằng (DFEH, California Department of Fair Employment and Housing) California.

Quý vị phải nộp khiếu nại hành chính, và có được “thư về quyền được kiện” từ EEOC hoặc DFEH, trước khi quý vị có thể nộp đơn kiện về phân biệt đối xử do khuyết tật tại tòa liên bang hoặc tiểu bang. Có thể nộp khiếu nại cho EEOC trong vòng 300 ngày kể từ ngày bị phân biệt đối xử, và cho DFEH trong vòng ba năm kể từ ngày bị phân biệt đối xử.

Quy trình gửi cáo buộc với EEOC hoặc DFEH được giải thích trên các trang web dành cho EEOC và DFEH tại https://www.eeoc.gov/employees/charge.cfm và https://www.dfeh.ca.gov/complaintprocess/

EEOC và DFEH chia sẻ trách nhiệm điều tra khiếu nại về phân biệt đối xử trong việc làm. Nếu DFEH chấp nhận khiếu nại của quý vị để điều tra và khiếu nại của quý vị đáp ứng yêu cầu nộp khiếu nại cho EEOC thì DFEH sẽ chuyển tiếp khiếu nại của quý vị tới EEOC. Nếu quý vị nộp khiếu nại cho EEOC thì EEOC sẽ tự động chuyển tiếp một bản sao khiếu nại tới DFEH.

Kiện tụng

Hành vi vi phạm các luật được thảo luận ở trên cũng có thể được thực thi thông qua vụ kiện tư nhân. Xin lưu ý rằng thời hạn hiệu lực hạn chế khung thời gian để nộp đơn kiện. Thời hạn nộp đơn kiện có thể ngắn nhất là 90 ngày kể từ ngày nhận được “thư về quyền khởi kiện” do quy trình khiếu nại hành chính của EEOC. Nếu quý vị quyết định khởi kiện, quý vị nên thảo luận về thời hạn này với luật sư riêng.

Nếu quý vị muốn yêu cầu bồi thường dưới $10.000, một cách khác là nộp đơn kiện phân biệt đối xử lên Tòa Tiểu Hình (Small Claims Court). Thời hạn hiệu lực được thảo luận ở trên sẽ áp dụng. Quý vị không được sử dụng luật sư nếu quý vị nộp đơn kiện lên tòa tiểu hình. Quý vị có thể tìm thấy liên kết đến ấn phẩm của Disability Rights California giải thích quy trình sử dụng Tòa Tiểu Hình cho các trường hợp phân biệt đối xử

tại https://www.disabilityrightsca.org/publications/a-guide-to-small-claimscourt-how-to-sue-if-a-business-or-landlord-discriminates. Quý vị cũng có thể xem thông tin về vụ kiện lên tòa tiểu hình tại trang mạng của Tòa án California tại http://www.courts.ca.gov/1062.htm.

 

Thư Mẫu Yêu cầu Điều chỉnh Hợp lý

 

[Ngày]

 

Gửi [Chủ sử dụng lao động]:

Tôi viết đơn này yêu cầu điều chỉnh hợp lý cho khuyết tật/các khuyết tật của mình. Tôi [là người lao động của/đang xin việc tại] [Thực thể Công cộng]. Do tình trạng khuyết tật của tôi, tôi cần các điều chỉnh sau đây: [liệt kê các điều chỉnh].

[Bác sĩ/bác sĩ tâm thần/chuyên gia tâm lý/nhà trị liệu/nhân viên xã hội/nhà trị liệu hoạt động /cá nhân khác (mô tả)] của tôi đã cho rằng các điều chỉnh/thay đổi này là cần thiết xét đến tình trạng khuyết tật của tôi. Vui lòng xem thư đính kèm từ [tên của bác sĩ hoặc chuyên gia].

 

Luật liên bang và tiểu bang quy định chủ sử dụng lao động phải điều chỉnh cho thích hợp với người lao động và người xin việc bị khuyết tật. Vui lòng hồi đáp yêu cầu này muộn nhất vào [ngày]. Xin đừng ngại liên hệ với tôi theo [số điện thoại và/hoặc địa chỉ email của quý vị] nếu quý vị có bất kỳ thắc mắc nào. Xin cảm ơn.

 

Trân trọng,

 

[Tên của quý vị]

[Địa chỉ của quý vị]

 

Thư Hỗ trợ Mẫu từ Chuyên gia Điều trị

 

[Ngày]

 

Gửi [Thực thể Công cộng]:

Tôi là [bác sĩ/bác sĩ tâm thần/chuyên gia tâm lý/nhà trị liệu/nhân viên xã hội/nhà trị liệu hoạt động] của [Tên], và tôi biết rõ về tình trạng của người này. [Người này] có một tình trạng khuyết tật gây ra các hạn chế chức năng nhất định. Các hạn chế này bao gồm [liệt kê các hạn chế chức năng cần điều chỉnh được yêu cầu].

[Điều chỉnh được yêu cầu] là cần thiết để [Tên] [làm việc tại/xin việc tại] [Chủ sử dụng lao động]. [Mô tả điều chỉnh đó sẽ trợ giúp hoặc hỗ trợ người đó như thế nào].

Cảm ơn quý vị đã cung cấp điều chỉnh hợp lý này cho [Tên].

 

Trân trọng,

[Tên và Chức danh]