I. Ano ang Pagkakaiba sa pagitan ng isang Hayop na Pangserbisyo at Isang Hayop na Pang-emosyonal na Suporta

Ang isang pangserbisyong hayop at isang pang-emosyonal na suportang hayop ay dalawang magkaibang kategorya ng mga hayop na maaaring tumulong sa mga taong may mga kapansanan.

Ang pag-unawa sa mga legal na pagkakaiba sa pagitan ng dalawang uri ng tulong na hayop ay mahalaga dahil maaaring magkaiba ang mga tuntuning naaangkop sa iyong sitwasyon!

Ang Hayop na Pangserbisyo ay isang aso o maliit na kabayo na gumagawa, nagbibigay ng tulong, o nagsasagawa ng mga gawain para sa isang taong may kapansanan. Tanging mga aso at maliliit na kabayo ang maaaring maging mga hayop na pangserbisyo. Dapat sanayin ang mga hayop na pangserbisyo na magsagawa ng mga partikular na gawain para sa iyong kapansanan. Ang mga hayop na pangserbisyo na nasa pagsasanay ay hindi itinuturing na mgahayop na pangserbisyo, gayunpaman maaari mo silang dalhin sa mga pampublikong lugar ng California para sa mga layunin ng pagsasanay. Kung ang hayop na pangserbisyo na nasa pagsasanay ay nagdudulot ng pinsala, maaari kang managot sa batas at kailangang magbayad para sa pinsala.

Ang Hayop na Pang-emosyonal na Suporta (Emotional Support Animal, ESA) ay maaaring maging anumang hayop na nagbibigay ng ginhawa o suporta na nagpapagaan ng isa o higit pang mga sintomas ng kapansanan ng isang tao. Hindi nangangailangan ng partikular na pagsasanay ang mga hayop na pang-emosyonal na suporta para magbigay ng ginhawa o suporta para sa kapansanan ng isang tao. Walang parehong access ang mga ESA sa mga pampublikong lugar na ginagawa ng mga hayop na pangserbisyo. Kung mayroon kang ESA, hindi ka legal na pinapayagang dalhin ang hayop sa mga negosyo at maaaring legal na tanggihan ka ng isang negosyo ng access. Ang maling pagkatawan sa isang ESA bilang isang sinanay na hayop na pangserbisyo ay isang maliit na paglabag na mapaparusahan ng hanggang anim na buwang pagkakulong at/o hanggang $1000 na multa. (Penal Code Section 365.7(a)).

II. Maaari bang Hilingan Ako ng Tagapagkaloob ng Pabahay na Ibunyag na Mayroon Akong Assistance Animal (Hayop na Nagbibigay ng Tulong) at Patunayan na Ang Aking Hayop ay Assistance Animal  (Hayop na Nagbibigay ng Tulong)?

A. Mga Hayop na Pangserbisyo

1. Kung ikaw ay may hayop na pangserbisyo (aso o maliit na kabayo), mayroong higit pang mga legal na limitasyon sa kung ano ang maaaring itanong ng isang Tagapagkaloob ng Pabahay. Kung nag-a-apply ka sa pagrenta, sa pangkalahatan ay hindi mo kailangang ibunyag na mayroon kang hayop na pangserbisyo. Gayunpaman, depende sa kung ano ang itinatanong ng aplikasyon sa pagpapaupa tungkol sa mga hayop, dapat kang humingi ng legal na payo tungkol sa iyong partikular na sitwasyon. Sa legal na paraan, kung isisiwalat mo ito o kung alam na ng Tagapagkaloob ng Pabahay na mayroon kang hayop, maaari lamang itanong ng Tagapagkaloob ng Pabahay:
   1. Kinakailangan ba ang hayop dahil sa iyong kapansanan?
   2. Anong trabaho o tungkuling sinanay gawin ang hayop?
2. Hindi maaaring hilingin sa iyo ng iyong Tagapagkaloob ng Pabahay na magbigay ng patunay ng pagsasanay o sertipikasyon, ngunit ang hayop na pangserbisyo ay dapat na nasa ilalim ng kontrol ng humahawak nito. 
   Halimbawa: Ang ibig sabihin ng "nasa ilalim ng kontrol" ay dapat mong i-harness, tinatalian, o itali ang hayop na pangserbisyo habang nasa mga pampublikong lugar, maliban kung dapat itong ilabas sa ilang partikular na oras upang magawa ang isang gawain. Gayunpaman, dapat itong muling talian kung natapos na ang gawain. Dapat gumamit ng mga senyales ang may-ari para mabisang turuan ang hayop na pangserbisyo at ang hayop na pangserbisyo ay dapat na maayos na kumilos. Dapat tiyakin ng may-ari na ang hayop na pangserbisyo ay hindi tumatahol nang paulit-ulit o gumagala nang wala ang may-ari.
3. Maaaring tiyakin ng isang Tagapagkaloob ng Pabahay na ang taong may hayop na pangserbisyo ay nagsasabi ng totoo sa pamamagitan ng isang nilagdaang dokumento, tulad ng isang paupahan.  Bilang karagdagan sa potensyal na pagpapalayas, ang maling pagkatawan sa isang hayop bilang isang sinanay na hayop na pangserbisyo ay isang maliit na paglabag na mapaparusahan ng hanggang anim na buwang pagkakulong at/o hanggang $1000 na multa. (Penal Code Section 365.7(a)).

B. Hayop na Pang-emosyonal na Suporta (ESA)

1. Kung mayroon kang Hayop na Pang-emosyonal na Suporta (Emotional Support Animal, ESA), ang iyong Tagapagkaloob ng Pabahay ay maaaring mangailangan ng dokumentasyon na mayroon kang kapansanan at mayroon kang pangangailangang may kaugnayan sa kapansanan para sa ESA. Maaari ding hilingin sa iyo ng isang Tagapagkaloob ng Pabahay na magbigay ng medikal na pagpapatunay ng iyong pangangailangan para sa ESA mula sa isang medikal na propesyonal, ngunit ang iyong Tagapagkaloob ng Pabahay ay hindi maaaring mangailangan ng detalyadong impormasyon tungkol sa iyong diagnosis. Tingnan ang dulo ng dokumentong ito para sa isang halimbawang sulat para sa paghiling na panatilihin ang isang ESA sa iyong tahanan.

Para sa higit pang impormasyon mula sa HUD at CRD, pumunta sa: https://www.hud.gov/sites/dfiles/PA/documents/HUDAsstAnimalNC1-28-2020.pdf

https://calcivilrights.ca.gov/wp-content/uploads/sites/32/2022/12/Emotional-Support-Animals-and-Fair-Housing-Law-FAQ_ENG.pdf

III. Maaari bang Maningil ng Bayarin ang Aking Tagapagkaloob ng Pabahay para sa Aking Assistance Animal (Hayop na Nagbibgay ng Tulong)?

Hindi, hindi maaaring singilin ng iyong Tagapagkaloob ng Pabahay ang upa ng alagang hayop o mga deposito ng alagang hayop dahil ang assistance animals (mga hayop na nagbibigay ng tulong) (parehong mga hayop na pangserbisyo at ESA) ay hindi itinuturing na mga alagang hayop. Gayunpaman, maaaring kailanganin mong magbayad para sa pinsalang dulot ng assistance animal (hayop na nagbibigay ng tulong).

IV. Maaari ba akong hilingin ng aking Tagapagkaloob ng Pabahay na Sumunod Mga Batas ng Estado/Lokal na Pamahalaan na Nalalapat sa Lahat ng Hayop?

Oo, maaaring hilingin sa iyo ng iyong Tagapagkaloob ng Pabahay na bigyan ng lisensya o mabakunahan ang iyong assistance animal (hayop na nagbibigay ng tulong) ayon sa mga batas ng estado/lokal na pamahalaan na naaangkop sa lahat ng hayop sa lugar kung saan ka nakatira.

V. Maaari bang Magbigay ang aking Tagapagkaloob ng Pabahay ng Iba Pang Mga Paghihigpit Para sa Aking Assistance Animal (hayop na Nagbibigay ng Tulong)?

Ang mga patakarang "walang alagang hayop" ay hindi nalalapat sa assistance animals (mga hayop na nagbibigay ng tulong).

Sa pangkalahatan, ang iyong Tagapagkaloob ng Pabahay ay hindi maaaring gumamit ng mga paghihigpit sa timbang at lahi laban sa iyong assitance animals (mga hayop na nagbibigay ng tulong). Gayunpaman, ang mga Tagapagkaloob ng Pabahay kung minsan ay makakahanap ng isa pang legal na paraan para paghigpitan ang mga aso batay sa lahi. Maaaring makatulong na humingi ng legal na payo tungkol sa iyong partikular na sitwasyon.

VI. Ano ang Aking Mga Karapatan Kung Ako ay Nakatira sa isang Kanlungan?

Dapat kang pahintulutan na panatilihin ang mga hayop na pangserbisyo at mga ESA habang nananatili sa isang kanlungan.

Kung mayroon kang ESA, kakailanganin mong humiling ng makatwirang akomodasyon para mapanatili ang ESA sa iyo. Gayunpaman, ang iyong ESA ay maaaring hindi payagan sa mga pampublikong lugar sa kanlungan.

Maaaring pahintulutan ang isang hayop na pangserbisyo sa mga lugar ng komunal na pagkain at anumang iba pang lugar na pinapayagan ka.

VII. Ano ang Makatuwirang Akomodasyon at Kailangan Ko bang Kumuha ng Makatwirang Akomodasyon para sa Aking Assistance Animal (Hayop na Nagbibigay ng Tulong)?

Ang isang makatwirang akomodasyon ay isang pagbubukod o pagbabago sa mga tuntunin, patakaran, o gawi ng tagapagkaloob ng pabahay.

Para sa mga hayop na pangserbisyo, hindi mo kailangang humiling ng isang makatwirang akomodasyon para mapanatili ang iyong hayop na pangserbisyo sa iyong tahanan kasama mo kahit na ang Tagapagkaloob ng Pabahay ay may patakarang "Walang Alagang Hayop" o iba pang katulad na mga panuntunan.

Para sa mga ESA, maaaring kailanganin mong humiling ng makatwirang akomodasyon kung ang Tagapagkaloob ng Pabahay ay may tuntunin, patakaran, o gawi na hahadlang sa iyong magkaroon nito.

Kahit na ang mga makatwirang kahilingan sa akomodasyon ay hindi kailangang nakasulat, ang pagpapadala ng kahilingan sa pamamagitan ng sulat (at pag-iingat ng kopya para sa iyong mga rekord) ay makakatulong na maprotektahan ka. Tingnan ang dulo ng dokumentong ito para sa isang halimbawang sulat para sa paghiling na panatilihin ang isang ESA sa iyong tahanan.

Ang isang Tagapagkaloob ng Pabahay ay dapat tumugon kaagad sa iyong kahilingan. Ang kabiguan ng isang Tagapagkaloob ng Pabahay na tumugon sa loob ng makatwirang tagal ng panahon ay maaaring ituring na isang pagtanggi sa isang makatwirang akomodasyon at diskriminasyon batay sa kapansanan.

Tingnan ang higit pang impormasyon mula sa HUD dito: https://www.hud.gov/sites/dfiles/PA/documents/HUDAsstAnimalNC1-28-2020.pdf

VIII. Maaari bang tanggihan ng isang Tagapagkaloob ng Pabahay ang Iyong Kahilingan para sa Isang Assistance Animal (Hayop na Nagbibigay ng Tulong) Para Samahan Ka sa Iyong Pabahay?

Sa ilang limitadong pagkakataon, maaaring legal na tanggihan ng isang Tagapagkaloob ng Pabahay ang iyong kahilingan na panatilihin ang isang assitance animal (hayop na nagbibigay ng tulong) kung ang hayop ay:

1. ay hindi kailangan dahil sa iyong kapansanan o kapansanan ng miyembro ng iyong sambahayan,
2. nagdudulot ng direktang panganib sa ibang tao o ari-arian,
3. wala sa ilalim ng pangangalaga ng tagapagsanay o hindi dumudumi sa labas ng bahay,
4. nagkakahalaga ng masyadong maraming pera o malaking administratibong pasanin, o
5. makabuluhang nagbabago sa katangian ng mga serbisyo na ibinibigay ng Tagapagkaloob ng Pabahay o Asosasyon ng mga May-ari ng Bahay.
   Halimbawa: Responsable ka sa pagpapakain, paglalakad, o paglilinis pagkatapos ng iyong assistance animal (hayop na nagbibigay ng tulong). Ang paghiling sa isang Tagapagkaloob ng Pabahay na magpakain, maglakad, o maglinis pagkatapos ng iyong assistance animal (hayop na nagbibigay ng tulong) ay maaaring ituring na isang makabuluhang pagbabago (“pangunahing pagbabago”) sa serbisyong maibibigay ng Tagapagkaloob ng Pabahay.

IX. Mayroon bang Mga Programa Para Tulungan Akong Pinansyal na Alagaan ang Isang Assistance Animal (Hayop na Nagbibigay ng Tulong)?

Para lang sa mga aso na pangserbisyo, at hindi para sa mga ESA.

Kung kailangan mo ng tulong sa pagbabayad para sa mga gastos na nauugnay sa iyong aso na pangserbisyo, ang California ay may programa na nag-aalok ng $50 kada buwan para ma-subsidize ang mga gastos na ito. Higit pang impormasyon tungkol sa programang ito ay makukuha sa https://www.cdss.ca.gov/assistance-dogs.

X. Ano ang aking mga Opsyon kung Naniniwala Ako na Ang isang Tagapagkaloob ng Pabahay ay Nagdidiskrimina sa Akin Para sa Pagkakaroon ng Isang Assistance Animal (Hayop na Nagbibigay ng Tulong)?

1. Maghain ng reklamo sa diskriminasyon sa pabahay laban sa tagapagkaloob ng pabahay sa Departamento ng Mga Karapatan ng Sibil ng California (California Civil Rights Department). Higit pang impormasyon tungkol sa prosesong ito ay available sa https://calcivilrights.ca.gov/complaintprocess/
2. Maghain ng reklamo sa diskriminasyon sa pabahay laban sa tagapagkaloob ng pabahay sa U.S. Tanggapan ng Patas na Pabahay at Pantay na Pagkakataon ng Departamento ng Pabahay at Pagpapaunlad ng Lungsod (Department of Housing and Urban Development’s Office of Fair Housing and Equal Opportunity). Higit pang impormasyon tungkol sa prosesong ito ay available sa https://www.hud.gov/program_offices/fair_housing_equal_opp/online-complaint
3. Magsampa ng kaso sa korte ng estado o pederal laban sa Tagapagkaloob ng Pabahay.

XI. Mga Batas na Nalalapat sa Lahat ng Assistance Animals (Mga Hayop na Nagbibgay ng Tulong)

Para sa mas malalim na impormasyon, ito ang ilang batas kung saan nakabatay ang mapagkukunang ito.

1. Federal American with Disabilities Act (ADA) Title II and Title III, https://www.ada.gov/law-and-regs/ada/
2. Federal Fair Housing Amendments Act and Federal Section 504 of the Rehabilitation Act https://www.hud.gov/program_offices/fair_housing_equal_opp/fair_housing_and_related_law
3. California Disabled Person Act and California Fair Employment and Housing Act, https://calcivilrights.ca.gov/legalrecords/?content=law#law

XII. Halimbawang Kahilingan sa Makatwirang Akomodasyon para sa Liham ng Hayop na Pang-emosyonal na Suporta:

Minamahal na [pangalan ng Nagpapaupa at/o Tagapamahala ng Ari-arian]

Nakatira ako sa/nag-a-apply para umupa ng iyong ari-arian sa [address]. Sumulat ako upang humiling ng mga sumusunod na makatwirang akomodasyon/pagbabago para sa aking kapansanan: Kailangan kong magkaroon ng hayop na pang-emosyonal na suporta na nakatira kasama ko.                                                                                                                        

Ang kahilingang ito ay nauugnay sa aking kapansanan dahil:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Itinuring ng aking [manggagamot/psychiatrist/psychologist/therapist/social worker/occupational therapist/ibang indibidwal] ang mga akomodasyon/pagbabagong ito na kailangan dahil sa aking kapansanan. Maaari kong ibigay ang pagpapatunay na ito kung kailangan mo ito.  

Inuutos ng batas ng pederal at estado na ang mga provider ng pabahay ay makatwirang pagbigyan ang mga umuupa/nakatira na may mga kapansanan.

Mangyaring tumugon sa kahilingang ito, sa pamamagitan ng pagsulat, sa [petsa]. Pakiunawa na ang kabiguang tumugon sa isang makatwirang akomodasyon, hindi nararapat na pagkaantala sa pagtugon, o labag sa batas na pagtanggi sa isang makatwirang kahilingan sa akomodasyon ay bubuo ng diskriminasyon para sa kapansanan. Tingnan ang 2 CCR §12177(e). Huwag mag-atubiling makipag-ugnayan sa akin sa [iyong e-mail address/numero ng telepono]. Salamat sa iyong pagbibgay-pansin sa kahilingang ito.

 

Taos-puso,
[Ang iyong pangalan]
[Ang iyong address]