Հոգեբանական և կրթական գնահատումները հատուկ կրթության համապատասխանության գնահատման կաևոր տեսակ են: Երբեմն դժվար է հասկանալ, թե ինչ են այս գնահատումները: Ստորև ներկայացվում են տեղեկություններ, որոնք կօգնեն կարդալ այս գնահատումների արդյունքները, մասնավորապես կներկայացվեն. (1) Հոգեբանական և կրթական գնահատման բաղադրիչները, (2) Լայնորեն օգտագործվող թեստերի տեսակները և (3) Ընդհանուր հասկացությունները:

Հոգեբանական և կրթական գնահատման բաղադրիչները

Հոգեբանական և կրթական գնահատումը աշակերտի կոգնիտիվ, կրթական և սոցիալական ու հուզական դրսևորումների համապարփակ գնահատումն է: Այս գնահատումներն օգտագործվում են՝ որոշելու, թե արդյոք աշակերտն ունի հատուկ կրթության իրավունակություն: Հոգեբանական և կրթական գնահատումները միաժամանակ տեղեկացնում են, թե ձեր աշակերտն ինչ տեսակի հարակից ծառայություններ է ստանալու, ինչպես են դրանք տրամադրվելու: Հոգեբանական և կրթական գնահատումները սովորաբար ստանդարտացված են: Դա նշանակում է, որ աշակերտի գնահատականները համեմատվում են նույն տարիքի և սեռի սովորական աշակերտների հետ: Սակայն նկատի ունեցեք, որ դպրոցական կրթության շրջանային բաժինը ձեր աշակերտի կարիքները լավագույնս որոշելու համար կարող է լրացուցիչ կամ տարբեր թեստեր օգտագործել:

Թեև անհատական գնահատումները գուցե տարբեր լինեն, հոգեբանական և կրթական գնահատումների մեծ մասը բաղկացած է լինելու յոթ բաժնից.

Ընդհանուր տեղեկություններ և զարգացման պատմություն:

Ձեր աշակերտին ավելի լավ գնահատելու համար քննողին անհրաժեշտ է լինելու ունենալ աշակերտի զարգացման ամբողջական պատկերը, որը ստեղծել է գնահատման անհրաժեշտություն: Հարցվող տեղեկությունները կարող են ներառել ձեր աշակերտի ծննդյան պատմագիրը, զարգացման պատմությունը, նախկին հիվանդությունները, ստացած կրթությունը, սոցիալական/հուզական պատմությունը, ընտանիքի առողջական պատմությունը և անհանգստություն պատճառող ոլորտները: Այս տեղեկություններն օգնում են ձեր աշակերտի համար ախտորոշման ռազմավարություն մշակելու և համապատասխան միջամտություններ պլանավորելու հարցում:

Հոգեշարժական ֆունկցիաների գնահատում:

Քննողները կկիրառեն թեստերի մի խումբ՝ որոշելու, թե ձեր աշակերտն ինչպես է սովորում: Այդ գնահատումները հաճախ ներառում են խոսքային կամ տեսողական թեստեր, որոնցով ուսումնասիրվում են խոսքային և ոչ խոսքային դատողության ունակությունը, հիշողության որոշակի տեսակները, և թե ինչ արագությամբ է ձեր աշակերտը մշակում տեղեկությունը և արձագանքում դրան:

Գնահատականներ հավաքելուց բացի թեստավորման այս հատվածը քննողին նաև հնարավորություն կտա տեսնելու, թե ձեր աշակերտն ինչպես է մոտենում խնդրի լուծմանը:

Տեղեկության մշակման ունակության գնահատում:

Քննողները կուսումնասիրեն նաև տեղեկությունների մշակման այլ ոլորտներ, որոնք կօգնեն նրանց որոշելու ձեր աշակերտի ուժեղ և թույլ կողմերը: Դա կարող է ներառել խոսքային և լեզվական տեղեկության մշակումը, ձայնային տեղեկության մշակումը և հիշողության այլ ձևերը, ուշադրությունը, կազմակերպման ունակությունը և տեսաշարժական տեղեկության մշակումը: Նկատի ունեցեք, որ Ուսուցումը դժվարացնող յուրահատուկ հաշմանդամությունը ներառում է տեղեկության մշակման խանգարումը: Դպրոցական կրթության շրջանային բաժինը պետք է գնահատի աշակերտի տեղեկությունը մշակելու ունակությունը, որպեսզի համապատասխանորեն սահմանի Ուսուցումը դժվարացնող յուրահատուկ հաշմանդամությունը:

Ուսումնական գնահատում:

Ուսումնական գնահատումները, որոնք երբեմն կոչվում են առաջադիմության գնահատումներ, օգնում են քննողներին հասկանալ ձեր աշակերտի ուսման ուժեղ և թույլ կողմերը: Քննողները հանձնարարելու են կարդալու, գրելու, արտասանության և մաթեմատիկայի հետ կապված առաջադրանքներ՝ ընդհանուր կրթական հմտությունները գնահատելու համար: Հաճախ չափվում են նաև գիտելիքի մակարդակը և ուսման արդյունավետությունը:

Քննողները գուցե կատարեն նաև այլ լրացուցիչ ուսումնական գնահատումներ, եթե տեսնեն, որ ձեր աշակերտը որևէ կոնկրետ ոլորտում դժվարանում է: Օրինակ, եթե նրանք տեսնեն, որ ձեր աշակերտը դժվարանում է առանձին բառեր կարդալիս, քննողը գուցե ստուգի տեղեկության հնչակարգային մշակումը և կարդալու արդյունավետությունը, որպեսզի հասկանա, թե ձեր աշակերտն ինչու է դժվարանում:

Սոցիալական շփման և հուզական դրսևորումը:

Ձեր աշակերտի սոցիալական շփման և հուզական ունակություններն ուսումնասիրելը նույնպես կարևոր է նրա ուժեղ կողմերը և կարիքները սահմանելու համար: Դա կարող է կատարվել տարբեր եղանակներով՝ կախված ձեր աշակերտի տարիքից և քննողի մոտեցումից:

Փոքր տարիքի երեխաների համար քննողները հաճախ օգտագործում են ծնողի համար նախատեսված հարցաթերթեր, որպեսզի գնահատեն աշակերտի սոցիալական շփման ունակությունը, հուզական և վարքագծային դրսևորումները: Հնարավոր է, որ նրանք խնդրեն ուսուցիչներին լրացնել ձեր աշակերտի սովորելու և վարքի մասին հարցաթերթ: Քննողները կարող են ձեր աշակերտին տալ հարցաթերթ, որտեղ նա պետք է լրացնի մեծանալու հետ կապված իր զգացողությունները: Ձեր աշակերտին գուցե տրվի նաև թեստ՝ չափելու, թե ինչպես է նա հաղթահարում և տեսնում սոցիալական հարաբերությունները:

Առաջարկություն իրավունակության վերաբերյալ:

Գնահատումը պետք է ներառի առաջարկություն հատուկ կրթության համար ձեր երեխայի իրավունակության մասին: Նախնական գնահատման համար քննողը պետք է առաջարկություն տա այն մասին, թե արդյոք ձեր երեխան ըստ իր կատարած գնահատումների համապատասխանում է հատուկ կրթության համար: Եռամյա գնահատման համար քննողը պետք է առաջարկություն տա այն մասին, թե արդյոք ձեր երեխան շարունակում է համապատասխանել հատուկ կրթության համար:

Գոյություն ունի հատուկ կրթության իրավունակության 13 կատեգորիա: Քանի որ հոգեբանական և կրթական գնահատումը հատուկ կրթության գնահատման մեկ տեսակն է միայն, այն կարող է չներառել իրավունակության բոլոր 13 ոլորտները: Թեև հատուկ կրթության գնահատմամբ պաշտոնապես չի ախտորոշվում, որ երեխան առողջական խնդիր ունի, այն կարող է օգնել որոշել, թե արդյոք երեխան այնպիսի հաշմանդամություն ունի, որով նա համապատասխանում է հատուկ կրթության համար:

Հիշե՛ք. առաջարկությունը վերջնական որոշում չէ: IEP թիմը պետք է հանդիպի և որպես թիմ որոշի, թե արդյոք աշակերտն այս կատեգորիաներից որևէ մեկով համապատասխանում է հատուկ կրթության համար, թե ոչ:

Առաջարկություններ IEP-ի համար:

Եթե գնահատումն առաջարկում է, որ աշակերտն իրավունակ է հատուկ կրթության համար, գնահատողները պետք է նաև առաջարկություններ տան աշակերտի IEP-ի վերաբերյալ: Օրինակ՝ նրանք գուցե տան առաջարկություններ համապատասխան նպատակների, ծառայությունների, աջակցության, հարմարությունների և շենքային փոփոխությունների վերաբերյալ: IEP հանդիպման ժամանակ գնահատողին կարող եք հարցնել նաև, թե նա ինչ կարծիք ունի ձեր երեխայի նպատակների, ծառայությունների, աջակցության, հարմարությունների և շենքային փոփոխությունների մասին:

Օգտագործվող թեստերի տեսակներ

Առաջադիմության թեստ: Թեստ, որով ստուգվում են ուսումնական ունակությունները, ինչպիսիք են կարդալու, մաթեմատիկական և գրելու ունակությունները: Թեստերի օրինակներ են Վուդքոկ-Ջոնսոնի երկրորդ հրատարակությամբ ձեռքբերումների գնահատման թեստը, Կաուֆմանի դպրոցական առաջադիմության թեստը (երկրորդ հրատարակություն, KTEA II) և Լայն սպեկտրի ձեռքբերումների գնահատման թեստ 4-ը (WRAT-4):

Ադապտիվ վարքի գնահատման սանդղակ: Ուսումնասիրում է երեխայի որոշակի առաջադրանքներ կատարելու ունակությունը, ինչպիսիք են ուտելը, հագնվելը, դպրոցի հանձնարարությունները կատարելը և այլն և անցկացվում է ինչպես ծնողի, այնպես էլ երեխայի ուսուցչի հետ: Այսպիսի թեստերի օրինակներ են Ադապտիվ վարքի գնահատման համակարգը (ABAS) կամ Վայնլենդ-II-ը:

Վարքի գնահատման սանդղակ: Ծնողների և ուսուցիչների կողմից լրացվող գործիք, որն օգտագործվում է վարքագծային, ուսումնական և սոցիալական խնդիրները բացահայտելու համար: Դրանք օգտագործվում են նաև հոգեկան առողջության մասնագետների կողմից՝ բնորոշ հոգեբուժական խնդիրներն ախտորոշելու նպատակով: Այդպիսի թեստերի օրինակներ են Երեխաների վարքի գնահատման համակարգը (BASC), Քոնորսի վարքի համակողմանի գնահատման սանդղակները (CRBS) և Երեխայի վարքի ստուգաթերթը (CBCL):

Մտավոր և հոգեշարժական ֆունկցիաների գնահատման թեստեր: Թեստ, որը նախատեսված է մտավոր ունակությունը և (կամ) ներուժը չափելու համար: Լայնորեն օգտագործվող թեստերի օրինակներ են Վեքսլերի առաջադիմության անհատական գնահատման թեստը (WISC IV), Սթենֆորդ-Բինե 5 թեստը և Մտավոր ունակությունների համընդհանուր ոչ վերբալ թեստը (UNIT):

Ընդհանուր հասկացություններ

Սկզբնական մակարդակ: Նկարագրում է աշակերտի որևէ հմտության կամ ռազմավարության ընթացիկ առաջադիմությունը չափելի պայմաններով՝ նախքան միջամտությունը կամ բուժումը: Սկզբնական մակարդակը ծառայում է որպես մեկնարկային կետ IEP-ի համար: Հնարավոր օրինակներ են րոպեում արտասանած բառերը կամ վարքն ամրապնդելու համար հուշումների մակարդակը:

Ախտորոշիչ թեստ: Թեստ, որն օգտագործվում է երեխայի պրոբլեմատիկ ոլորտները նույնացնելու կամ ախտորոշելու համար:

Մտավոր զարգացվածության գնահատական (IQ): Մտավոր զարգացվածությունը չափելու թեստի գնահատական: Օգտագործվում են աղյուսակներ՝ համեմատելու երեխայի առաջընթացը հասակակիցների առաջընթացի հետ:

Lexile: Կարդալու ունակության գնահատման միջոց, որը տալիս է տեղեկություն անձի կարդալու ունակության կամ տեքստի բարդության մասին: Այն կարող է օգնել ընթերցողի համար համապատասխանեցնել բարդության մակարդակը կամ վերծանման և ընկալման տեքստը: Lexile կարդալու ունակության չափման գործիքը կարող է օգտագործվել նաև ժամանակի ընթացքում կարդալու ունակության աճին հետևելու համար:

Միջին: Միջինը որևէ թեստի միջին գնահատականն է, միջինը հիմնականում 100 է:

Նորմատիվային թեստ: Թեստեր, որոնք տրվում են երեխաների մեծ ընտրանքին, որպեսզի հնարավոր լինի իմանալ, թե երեխաներն ինչպես են իրենց համեմատում նույն տարիքի կամ ուսումնական նույն մակարդակն ունեցող այլ երեխաների հետ:

Պրոցենտիլային աստիճան: Թեստի գնահատականները համեմատելու եղանակ, որով նախ դուրս են բերում միջինը, ապա նայում են, թե գնահատականներն ինչպես են տատանվում այդ միջինի շուրջը:

Վավեր. Թեստը կամ միջամտությունը վավեր է, եթե այն օգտագործվում կամ մեկնաբանվում է նախատեսված կարգով և չափում է այն, ինչ նախատեսվում է չափել: Լայնորեն օգտագործվող շատ թեստեր ունեն իրենց վավերականությունը հիմնավորող հետազոտություն:

Քվանտիլ: Թեստի գնահատականները գնահատելու մեթոդ: Գնահատման համազգային թեստային գնահատականները դասավորվում են նորմալ բաշխման կորով, իսկ կորի գագաթին դրվում է միջին գնահատականը: Այնուհետև, համազգային գնահատականները բաժանվում են չորս խմբի, որոնք սովորաբար համարակալվում են Q1-Q4: Q4-ը սովորաբար գրաֆիկի ձախ կողմին ամենամոտ խումբն է, որը պարունակում է ամենացածր գնահատականները, մինչդեռ Q1-ը տեղակայվում է գրաֆիկի մյուս ծայրում և պարունակում է ամենաբարձր գնահատականները:

Ստանդարտ շեղում (SD): Չափում է, թե աշակերտի գնահատականը որքանով է հեռու միջին գնահատականից: Հոգեբանական և կրթական շատ թեստերում ստանդարտ շեղումը 15 է: Միջին գնահատականը պետք է շատ մոտ լինի միջին 100-ին: Օրինակ՝ 85 գնահատականը միջինից ցածր մեկ ստանդարտ շեղում է, մինչդեռ 70-ը միջինից ցածր երկու ստանդարտ շեղում է:

T-գնահատական: Օգտագործվում է վարքի գնահատման սանդղակների կողմից՝ արդյունքների մասին հաղորդելու համար: T-գնահատականի միջինը 50 է, իսկ ստանդարտ շեղումը՝ 10:

Գնահատման ինը միավորից կազմված սանդղակ: Որոշ թեստերի դեպքում գնահատականները հաղորդվում են ինը միավորի ձևաչափով: Այս թեստերում 5-ը միջին գնահատականն է, 9-ը՝ ամենաբարձր և 1-ը ամենացածր գնահատականներն են: