Nkag Siab Txog Cov Kev Ntsuam Xyuas Kev Xav thiab Kev Kawm (Psycho-Educational Evaluations)

Publications
#8082.09

Nkag Siab Txog Cov Kev Ntsuam Xyuas Kev Xav thiab Kev Kawm (Psycho-Educational Evaluations)

Kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm yog ib hom kev ntsuam xyuas tseem ceeb ntawm fab kev kawm tshwj xeeb. Qee zaus, cov kev ntsuam xyuas no yuav nkag siab nyuaj. Hauv qab no yog cov ntaub ntawv los pab koj nyeem cov kev ntsuam xyuas no, muaj xam nrog rau: (1) Cov xyaw ntawm Kev Ntsuam Xyuas Kev Xav thiab Kev Kawm, (2) Hom Kev Xeem Uas Kheev Pom Siv Ntau, thiab (3) Cov Ntsiab Lus Tau Hais Uas Pom Ntau.

Kev lees paub: Qhov kev tshaj tawm no tsuas yog cov ntaub ntawv raug cai thiab tsis yog lus qhia txog kev cai lij choj ntawm koj tus kheej. Nws yog tam sim no raws li hnub tshaj tawm. Peb sim hloov peb cov ntaub ntawv tsis tu ncua. Txawm li cas los xij, txoj cai hloov tsis tu ncua. Yog tias koj xav paub tseeb tias txoj cai tsis tau hloov, hu rau DRC lossis lwm lub chaw haujlwm raug cai.

Kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm yog ib hom kev ntsuam xyuas tseem ceeb ntawm fab kev kawm tshwj xeeb. Qee zaus, cov kev ntsuam xyuas no yuav nkag siab nyuaj. Hauv qab no yog cov ntaub ntawv los pab koj nyeem cov kev ntsuam xyuas no, muaj xam nrog rau: (1) Cov xyaw ntawm Kev Ntsuam Xyuas Kev Xav thiab Kev Kawm, (2) Hom Kev Xeem Uas Kheev Pom Siv Ntau, thiab (3) Cov Ntsiab Lus Tau Hais Uas Pom Ntau.

Cov xyaw ntawm Kev Ntsuam Xyuas Kev Xav thiab Kev Kawm

Kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm yog ib qho kev ntsuam xyuas ntawm tus tub ntxhais kawm ntawv txoj kev txawj ntse, kev kawm, thiab kev ua hauj lwm ntawm fab kev xav. Cov kev ntsuas no yog siv los txiav txim seb tus tub ntxhais kawm puas tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb. Tsis tas li ntawd, kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm tseem qhia txog kev xa thiab hom kev pab cuam uas muaj feem ntsig txog uas koj tus tub ntxhais kawm ntawv yuav tau txais. Cov kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm feem ntau kheev nyiam yog tus qauv. Qhov no txhais tau hais tias cov tub ntxhais kawm cov qhab nias raug muab coj los piv rau cov tub ntxhais kawm feem coob uas muaj hnub nyoog tib yam thiab yog poj niam los yog txiv neej tib yam. Txawm li cas los xij, nco ntsoov tias lub cheeb tsam tsev kawm ntawv yuav siv cov kev xeem ntxiv los sis sib txawv los txiav txim siab txog koj tus tub ntxhais kawm cov kev xav tau zoo tshaj plaws.

Txawm hais tias kev ntsuam xyuas raws leej neeg yuav txawv los xij, tiam sis cov kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm feem ntau yuav muaj xya ntu:

Cov ntaub ntawv qhia txog keeb kwm yav dhau thiab keeb kwm kev loj hlob.

Txhawm rau kom ntsuas koj tus tub ntxhais kawm ntawv tau zoo dua, tus kws tshuaj ntsuam xyuas yuav tsum muaj daim duab muaj tag nrho ntawm lawv txoj kev loj hlob coj mus rau qhov kev ntsuam xyuas. Cov ntaub ntawv uas nug tej zaum yuav muaj xws li koj tus tub ntxhais kawm li keeb kwm kev yug, keeb kwm kev loj hlob, keeb kwm kho mob, keeb kwm kev kawm, keeb kwm kev sib raug zoo nrog tib neeg/kev xav, keeb kwm ntawm tsev neeg, thiab thaj chaw muaj kev txhawj xeeb. Cov ntaub ntawv no muaj txiaj ntsig zoo los tsim cov tswv yim tshuaj xyuas tus mob thiab npaj cov kev pab uas tsim nyog rau koj tus tub ntxhais kawm ntawv.

Kev ntsuas txoj kev kev ua hauj lwm fab kev paub.

Cov kws tshuaj ntsuam xyuas yuav tswj xyuas pab pawg ntawm cov kev xeem txhawm rau los txiav txim seb koj tus tub ntxhais kawm nws kawm li cas. Cov kev ntsuas no feem ntau yuav muaj xws li kev xeem hais lus los sis daim duab los tshuaj xyuas kev siv laj thawj los ntawm cov lus hais thiab tsis hais lus, qee hom kev nco tau, thiab qhov ceev uas koj tus tub ntxhais kawm ua tiav thiab teb cov ntaub ntawv.

Dua li ntawm kev suav sau cov qhab nias lawm, qhov kev xeem nyob rau seem no kuj tseem yuav muab lub cib fim rau tus kws tshuaj ntsuam xyuas pom tias seb koj tus tub ntxhais kawm muaj hauv kev daws teeb meem tau li cas.

Kev ntsuas kev ua hauj lwm.

Cov kws tshuaj ntsuam xyuas kuj tseem yuav saib lwm qhov chaw ua hauj lwm uas yuav pab lawv txiav txim siab txog koj tus tub ntxhais kawm cov kev ua tau zoo thiab qhov tsis zoo. Qhov no tej zaum yuav muaj xam nrog rau kev hais lus thiab hom lus, kev mloog tau thiab lwm yam ntawm kev nco tau, kev txaus siab, kev tso kom zoo thiab kev saib duab. Nco ntsoov tias lub ntsiab txhais ntawm qhov Kev Xiam Oob Khab Fab Kev Kawm Paub Tshwj Xeeb yuav muaj xws li kev ua hauj lwm tsis zoo. Lub cheeb tsam tsev kawm ntawv yuav tsum tau soj ntsuam tus tub ntxhais kawm ntawv txoj kev ua hauj lwm txhawm rau txheeb xyuas qhov Kev Xiam Oob Khab Fab Kev Kawm Paub Tshwj Xeeb kom tsim nyog.

Kev ntsuas txoj kev ua hauj lwm rau fab kev kawm.

Kev ntsuas fab kev kawm, qee zaum hu ua kev ntsuas kev ua tiav, pab cov neeg soj ntsuam nkag siab txog koj tus tub ntxhais kawm qhov kev kawm tau zoo thiab qhov kawm tsis tau zoo. Cov kws tshuaj ntsuam xyuas yuav muab cov hauj lwm ntsig txog kev nyeem ntawv, kev sau ntawv, kev sau lo lus thiab lej txhawm rau ntsuas qhov kev txawj fab kev kawm dav dav. Kuj tseem kheev nyiam ntsuas kev txawj thiab kev ua tau zoo fab kev kawm.

Cov kws tshuaj ntsuam xyuas kuj tseem yuav ntxiv lwm yam kev ntsuas kev kawm yog hais tias lawv pom koj tus tub ntxhais kawm muaj teeb meem hauv ib cheeb tsam twg. Piv txwv li, yog hais tias lawv pom koj tus tub ntxhais kawm muaj teeb meem kev nyeem cov lo lus uas ua ib lo, tej zaum tus kws tshuaj ntsuam xyuas yuav kuaj ntsuas lub suab (phonological) thiab kev nyeem ntawv tau zoo txhawm rau nrhiav kom paub tias seb yog vim li cas koj tus tub ntxhais kawm thiaj muaj teeb meem.

Kev ua hauj lwm fab kev sib raug zoo/kev xav.

Kev tshuaj ntsuam xyuas koj tus tub ntxhais kawm txoj kev ua hauj lwm fab kev sib raug zoo thiab kev xav kuj muaj qhov tseem ceeb rau kev txiav txim siab lawv cov kev ua tau zoo thiab cov kev xav tau. Qhov no tuaj yeem ua tau ntau yam tab sis yuav nyob ntawm koj tus tub ntxhais kawm lub hnub nyoog thiab txoj kev ua ntawm tus kws tshuaj ntsuam xyuas.

Rau cov me nyuam yaus uas tseem yau heev, cov kws tshuaj ntsuam xyuas feem ntau yuav siv daim ntawv teev cov nqe lus nug los nug niam txiv txhawm rau ntsuas tus tub ntxhais kawm ntawv txoj kev sib raug zoo/kev xav thiab kev coj cwj pwm. Tej zaum lawv kuj tseem yuav nug cov kws qhia ntawv kom ua tiav daim ntawv teev cov nqe lus nug txog koj tus tub tub ntxhais kawm txoj kev kawm thiab tus cwj pwm. Tej zaum cov kws tshuaj ntsuam xyuas kuj tseem yuav hais kom koj tus tub ntxhais kawm ua kom tiav daim ntawv teev cov nqe lus nug txog lawv cov kev xav thaum lawv loj hlob tuaj. Tej zaum koj tus tub ntxhais kawm kuj tseem yuav raug muab xeem los ntsuas seb lawv koom tes nrog, thiab saib, kev sib raug zoo nrog cov neeg sawv daws li cas.

Lus Pom Zoo Hais Txog Kev Muaj Cai Tsim Nyog.

Qhov kev ntsuam xyuas yuav tsum muaj cov lus pom zoo ntawm koj tus me nyuam qhov kev muaj cai tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb. Rau qhov kev ntsuam xyuas thawj zaug, tus kws tshuaj ntsuam xyuas yuav tsum tau muab lus pom zoo hais txog tias koj tus me nyuam puas tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb raws li cov kev ntsuas uas lawv tau tswj hwm. Rau qhov kev ntsuam xyuas peb xyoos, tus kws tshuaj ntsuam xyuas yuav tsum tau muaj lus pom zoo txog seb koj tus me nyuam puas tseem muaj cai tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb los yog tsis muaj lawm.

Muaj cai tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb 13 pawg sib txawv. Vim tias qhov kev ntsuam xyuas kev xav thiab kev kawm tsuas yog ib hom kev ntsuam xyuas ntawm kev kawm tshwj xeeb nkaus xwb, nws thiaj yuav tsis suav tag nrho 13 qhov kev muaj cai tsim nyog. Txawm hais tias qhov kev ntsuam xyuas kev kawm tshwj xeeb yuav tsis tau kuaj xyuas raug cai tias tus me nyuam muaj mob los xij, nws tuaj yeem pab txiav txim siab seb tus me nyuam puas muaj kev xiam oob khab uas tsim nyog rau lawv rau kev kawm tshwj xeeb.

Nco ntsoov tias, qhov lus pom zoo ntawd tsis yog qhov kev txiav txim siab zaum kawg. Pab pawg IEP yuav tsum sib tham thiab txiav txim siab ua pab pawg tias seb tus tub ntxhais kawm puas tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb raws li hauv ib pawg twg.

Cov Lus Pom Zoo rau IEP.

Yog hais tias qhov kev ntsuam xyuas pom zoo tias tus tub ntxhais kawm ntawv tsim nyog tau txais kev kawm tshwj xeeb, lawv kuj tseem yuav tsum tau muab cov lus pom zoo txog tus tub ntxhais kawm qhov IEP. Piv txwv li, tej zaum lawv yuav tau muab cov lus pom zoo qhia txog cov hom, cov kev pab cuam, cov kev pab txhawb nqa, cov chaw nyob, thiab cov kev hloov kho uas tsim nyog. Tej zaum koj yuav xav nug tus kws ntsuam xyuas lawv qhov kev xav txog ntawm koj tus me nyuam cov hom phiaj, cov kev pab cuam, cov kev pab txhawb nqa, cov chaw nyob, thiab cov kev hloov pauv thaum sij hawm lub rooj sib tham IEP.

Cov Hom ntawm Cov Kev Xeem Uas Siv

Kev Xeem Qhov Kev Ua Tau Tiav: Qhov kev xeem ntawm cov kev kawm xws li Kev Nyeem Ntawv, Lej, thiab Kev Sau Ntawv. Piv txwv li muaj xam nrog qhov Kev Xeem Kev Ua Tau Tiav Ntawm Woodcock-Johnson II, Kev Xeem Kev Ua Tau Tiav Qhov Kev Kawm Ntawm Kaufman, Tsab Ntawv Hloov Kho Zaum Thib Ob (KTEA II), thiab Kev Xeem Kev Ua Tau Zoo Tshaj Plaws 4 (WRAT-4).

Kev Muab Qhab Nias Rau Kev Coj Tus Cwj Pwm Uas Hloov Pauv Tau: Kev tshuaj xyuas tus me nyuam rab peev xwm ua tau tej yam dej num, xws li kev noj mov, kev hnav khaub ncaws, kev ua tiav tsev kawm ntawv cov hauj lwm uas muab rau los ua tom tsev, thiab lwm yam, thiab ua tiav los ntawm niam txiv thiab tus me nyuam tus kws qhia ntawv ob leeg tib si. Cov piv txwv ntawm qhov no yog Cov Kev Ntsuas Tus Cwj Pwm Uas Hloov Tau (Adaptive Behavior Assessment System (ABAS)) los sis Vineland-II

Kev Muab Qhab Nias Rau Kev Coj Tus Cwj Pwm: Ib qho cuab yeej uas ua tiav los ntawm cov niam txiv thiab cov kws qhia ntawv uas yog siv los txheeb xyuas cov teeb meem tus cwj pwm, kev kawm, thiab kev sib raug zoo. Lawv kuj tseem raug siv los ntawm cov kws tshaj lij paub zoo txog fab kev nyuaj siab puas hlwb los kuaj xyuas cov kev mob puas siab puas ntsws tshwj xeeb. Cov piv txwv muaj xam nrog rau Cov Kev Ntsuas Tus Cwj Pwm rau Cov Me Nyuam Yaus (Behavior Assessment System for Children (BASC)), Connors Comprehensive Behavior Rating Scales (CRBS), thiab Kev Kuaj Tus Me Nyuam Tus Cwj Pwm (Child Behavior Checklist (CBCL)).

Kev Xeem Kev Txawj Ntse los sis Kev Paub: Qhov kev xeem tau tsim los ntsuas rab peev xwm kev txawj ntse thiab/los sis muaj peev xwm. Cov piv txwv ntawm cov kev xeem uas raug siv feem ntau yog Wechsler Individual Achievement Test (WISC IV), Stanford Binet 5, thiab Universal Nonverbal Intelligence Test (UNIT).

Cov Ntsiab Lus Uas Pom Ntau Tshaj

Lub hauv paus (Baseline): Piav qhia tus tub ntxhais kawm qhov kev ua tau zoo tam sim no ntawm kev txawj los sis lub tswv yim hauv cov ntsiab lus ntsuas ua ntej muab kev pab los sis kev kho mob. Lub hauv paus ua qhov pib rau qhov IEP. Cov piv txwv tej zaum yuav muaj xam nrog cov lus toj ib feeb los sis theem ntawm cov lus qhia tsim nyog los txhawb nqa tus cwj pwm.

Kev Xeem Qhov Kev Tshuaj Ntsuam Xyuas (Diagnostic Test): Yog ib qho kev xeem uas raug siv los txheeb xyuas los sis tshuaj ntsuam xyuas tus me nyuam qhov teeb meem.

Kev Txawj Ntse Ntawm Lub Hlwb los yog Lub Laj Lim Tswv Yim (IQ): Tus qhab nias los ntawm qhov kev xeem uas tau tsim los ntsuas kev txawj ntse. Cov kem (tables) yog siv los sib piv cov me nyuam qhov kev ua tau zoo rau qhov kev ua tau zoo ntawm cov phooj ywg uas muaj hnub nyoog tib yam nkaus.

Lexile: Yog qhov kev ntsuas kev nyeem ntawv uas muab cov ntaub ntawv hais txog tus neeg muaj peev xwm nyeem ntawv los sis qhov nyuaj ntawm cov ntawv nyeem. Nws tuaj yeem pab sib piv tus nyeem ntawv nrog rau qib nyuaj los sis cov ntawv nyeem tsim nyog rau kev txiav txim siab thiab kev nkag siab. Dua li nod lawm, kuj tseem tuaj yeem siv kev ntsuas tus nyeem Lexile los saib xyuas kev loj hlob ntawm kev nyeem ntawv thaum lub sij hawm dhau mus lawm.

Nruab Nrab (Mean): Qhov nruab nrab yog tus qhab nias nruab nrab ntawm qhov kev xeem, feem ntau qhov nruab nrab yog 100.

Cov Kev Xeem Uas Raug Xa Raws Tus Qauv: Cov kev xeem uas tau muab rau cov me nyuam yaus uas xaiv los ua qauv coob leej yog kom nws thiaj li paub tias cov me nyuam yaus piv nrog lwm cov uas muaj hnub nyoog tib yam los sis tib qib kawm ib yam ho zoo li cas.

Theem Feem Pua (Percentile Rank): Yog ib txoj hauv kev los sib piv cov qhab nias xeem los ntawm thawj qhov tau txais qhov nruab nrab, los sis qhov nruab nrab, thiab tom qab ntawd saib seb cov qhab nias sib txawv li cas ntawm qhov nruab nrab ntawd.

Siv Tau (Valid): Yog ib qho kev xeem los sis kev pab yuav siv tau yog hais tias nws siv los sis txhais raws li qhov tau hais tseg thiab ntsuas qhov nws thov ntsuas. Cov kev xeem uas raug siv ntau tshaj plaws feem ntau muaj kev tshawb fawb los pab txhawb lawv txoj kev siv tau.

Cov Lej (Quantile): Yog ib txoj hau kev rau kev ntsuam xyuas cov qhab nias xeem. Cov qhab nias xeem thoob teb chaws rau qhov kev ntsuam xyuas tau teeb tsa raws lub tswb nkhaus nrog cov qhab nias nruab nrab muab tso rau ntawm qhov nkhaus kawg nkaus. Cov qhab nias hauv teb chaws tau muab faib ua plaub pawg, feem ntau yuav muaj cov lej Q1-Q4. Feem ntau lawm Q4 yuav yog pab pawg nyob rau sab laug kawg nkaus thiab muaj cov qhab nias qis tshaj plaws, thaum uas Q1 yuav muab tso rau ntawm lwm qhov kawg ntawm qhov spectrum thiab yuav muaj cov qhab nias siab tshaj plaws.

Qhov Siv Txawv Raws Tus Qauv (Standard Deviation (SD): Yog ib qho kev ntsuas tus qhab nias nruab nrab tias nyob deb npaum li cas ntawm tus tub ntxhais kawm tus qhab nias. Hauv cov kev ntsuam xyuas fab kev xav thiab kev kawm feem ntau, qhov kev sib txawv ntawm tus qauv yog 15. Cov qhab nias nruab nrab yuav tsum nyob ze tshaj plaws rau qhov nruab nrab ntawm 100. Piv txwv li, tus qhab nias 85 yog ib qho kev sib txawv ntawm tus qauv uas qis dua qhov nruab nrab los sis tus qhab nias nruab nrab thaum tus qhab nias 70 yog ob qhov kev sib txawv ntawm tus qauv uas qis dua qhov nruab nrab.

Tus Qhab Nias Xeem (T-Score): Raug siv los ntawm kev ntsuas tus cwj pwm los qhia cov txiaj ntsig, T-score muaj qhov nruab nrab los sis qhab nias nruab nrab yog 50 thiab qhov kev sib txawv ntawm tus qauv yog 10.

Stanine: Qee qhov kev xeem qhia cov qhab nias hauv stanines, los sis hauv qhov qauv cuaj-kem. Ntawm qhov kev xeem hom stanine, lej 5 yog qhov qhab nias nruab nrab, lej 9 yog qhov siab tshaj plaws thiab lej 1 yog qhov qis tshaj plaws.