Հնարավոր է Ձեզ անհրաժեշտ լինեն ծառայություններ և աջակցություն՝ Ձեր նպատակներին հասնելու համար:  Դա նշանակում է, որ կարող եք շփվել այն գործակալությունների և համակարգերի հետ, որոնք ծառայություններ են մատուցում սահմանափակ կարողություններով անձանց:  Դա նաև կարող է նշանակել, որ կարող եք մասնակցել հանդիպումների և ձեր շահերն ինքնուրույն պաշտպանել:  Շահերի ինքնուրույն պաշտպանությունը կարելի է սկսել ցանկացած տարիքում: 

Այս տեղեկատվական ամփոփագրում ներառված են խորհուրդներ, որոնք կօգնեն ձեզ նախապատրաստվել հանդիպումների, մշակել ծառայությունների պլան և լուծել կոնֆլիկտներ, որոնք կարող են ընթացքում ծագել: 

1. Դուք գործընթացի ամենակարևոր անձն եք

Ձեր ձայնը և ձեր ընտրությունը կարևոր են:  Մտածեք այն մասին, թե ինչ եք ցանկանում:  Որո՞նք են ձեր նպատակները:  Որտե՞ղ եք հիմա:  Ի՞նչ է հարկավոր այդ նպատակներին հասնելու համար:  Պատասխանելով այս հարցերին, դուք ավելի լավ կարող եք հասկանալ, թե որ ծառայությունները, գործակալությունները և կազմակերպությունները պետք է ներառվեն պլանավորման գործընթացում: 

2. Գրառումներ կատարեք

Պահպանեք փաստաթղթերի, գնահատումների, նամակների և ծանուցումների պատճենները:  Կարող եք դրանք պահել թղթապանակում կամ նոութբուքում:  Նույնիսկ կարող եք սկանավորել կամ լուսանկարել փաստաթղթերը, որպեսզի ձեր կարևոր փաստաթղթերը չկորչեն: 

Գործակալություններից շատերը իրավաբանորեն պարտավոր են ձեզ տրամադրել ձեր գրառումների պատճենները:  Եթե ձեզ անհրաժեշտ են այն գրառումները, որոնք չունեք, ցանկացած պահի կարող եք պահանջել ձեր գրառումների պատճենները:

Եթե հեռախոսազրույց եք վարում ինչ-որ մեկի հետ, ապա գրեք այն անձի անունը և պաշտոնը, որի հետ դուք խոսել եք, ինչպես նաև գործակալության ամվանումը, որտեղ նա աշխատում է:  Դուք կարող եք փոստով նամակ կամ էլեկտրոնային նամակ ուղարկել ձեր զրույցի և ձեզ հայտնած տեղեկատվության մասին:  Կարող եք նաև խնդրել նրանց, որ տեղեկությունները ձեզ ուղարկեն նամակով կամ էլեկտրոնային փոստով:

Եթե վստահ չեք, թե որ գրառումները օգտակար կլինեն գործակալությանը հայտնելու համար, մտածեք հետևյալի մասին.  Համաձա՞յն եք նրա հետ, թե ինչ է ասվում ձեր մասին փաստաթղթի մեջ:  Արդյո՞ք գրառումները օգնում են ցույց տալ, որ ձեզ անհրաժեշտ է(են) ծառայությունը(ները), որը (որոնք) դուք պահանջում եք:  Եթե գրառումներ ունեք , որոնք կօգնեն ձեզ ձեր շահերն ինքնուրույն պաշտպանել, ապա դրանք ձեզ հետ վերցրեք հանդիպման կամ կցեք դրանք հանդիպման հրավերին:  Նաև կարևոր է գրառել, թե ում եք տրամադրել տեղեկատվություն, երբ և ինչ եք տրամադրել նրանց:

3. Խնդրեք Ձեզ տրամադրել այն, ինչ ձեզ հարկավոր է

Չնայած նրան, որ շատ գործակալություններ պլանավորում են տարեկան հանդիպումներ, կարող եք հանդիպման կամ ծառայությունների համար խնդրել ցանկացած պահի:  Առաջարկում ենք գրավոր հայտ ներկայացնել ձեր և բացատրել, թե ինչի մասին եք ցանկանում խոսել հանդիպման ժամանակ:  Կարող է օգտակար լինել, եթե նշել հայտի մեջ այն մասին, թե երբ է ձեզ հարմար հանդիպել:  Հայտը պետք է ուղարկեք այն անձանց, որոնց հետ ցանկանում եք հանդիպել:  Կարող եք նաև նշել ողջամիտ ժամկետ, որի ընթացքում կցանկանայիք, որ գործակալությունը պատասխանի ձեր հայտին:  Ողջամիտ ժամկետը պետք է նախատեսի գործակալության համար բավականաչափ ժամանակ՝ ձեր հայտը ուսումնասիրելու և բավարարելու ձեր կարիքները: 

4. Հիմնական լեզու

Դուք իրավունք ունեք տեղեկատվություն ստանալ ձեր հիմնական լեզվով:  Դուք իրավունք ունեք ձեր հիմնական լեզվի թարգմանիչ պահանջել, այդ թվում՝ American Sign Language (ASL) թարգմանիչ:  Եթե հաշմանդամություն ունեք, ապա իրավունք ունեք տեղեկատվություն ստանալ այլընտրանքային ձևաչափերով, ինչպիսիք են՝ մեծ տպատառերը, Բրայլի տպագիրը կամ այլ ձևաչափեր:  Կարող եք գործակալություններին խնդրել տրամադրել թարգմանիչ հանդիպումների համար և/կամ տրամադրել փաստաթղթերը՝ թարգմանված ձեր հիմնական լեզվով կամ այլընտրանքային ձևաչափով:

5. Իմացեք ձեր իրավունքները

Կան բազմաթիվ տարբեր գործակալություններ, որոնք օգնում են հաշմանդամություն ունեցող անձանց:  Որոշ մարդիկ տարբեր գործակալությունների ծառայությունների կարիքն ունեն:  Այլ մարդիկ կարող են միայն մեկի կամ երկուսի ծառայությունների կարիք ունենալ: 

Յուրաքանչյուր գործակալություն կարող է ունենալ տարբեր օրենքներ, քաղաքականություններ և ընթացակարգեր, որոնք սահմանում են, թե ում են նրանք սպասարկում, ինչ ծառայություններ են մատուցում և որն է դրանց գործընթացը ՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց ծառայություններ մատուցելու համար:  Disability Rights California պաշտպանության մարմինը ապահովում է պաշտպանությունը և տրամադրում տեղեկատվություն այն գործակալությունների մասին, որոնք ծառայություններ են մատուցում հաշմանդամություն ունեցող անձանց Կալիֆոռնիայում:  Մեր հրապարակումները դիտելու կամ աջակցություն ստանալու համար այցելեք www.disabilityrightsca.org կամ զանգահարելովl (800) 776-5746:  

Շատ գործակալություններ իրենց կայքում հղումներ են կատարում համապատասխան օրենքներին:  Հատուկ կրթության մասին տեղեկատվություն ստանալու համար տեսեք California Department of Education կայքը. www.cde.ca.gov Մտավոր կամ զարգացման շեղումներով անձանց համար ծառայությունների/Տարածաշրջանային կենտրոնի ծառայությունների մասին տեղեկատվության համար տեսեք California Department of Developmental Services կայքը. www.dds.ca.gov Նախնական զբաղվածության անցումային ծառայությունների և մասնագիտական վերականգնման ծրագրերի մասին տեղեկատվության համար տեսեք California Department of Rehabilitation կայքը. www.dor.ca.gov.

6. Նախապատրաստում

Հանդիպումից առաջ ժամանակ տրամադրեք փաստաթղթերը, գնահատականներն ու գրառումները ուսումնասիրելու համար:  Եթե գործակալությունը, որի հետ հանդիպում եք, հանդիպմանը նոր գնահատական կամ զեկույց փոխանցի ձեզ, կարող եք նախապես պատճեն խնդրել:  Կարող եք նախընտրել զրուցել ընտանիքի անդամների, ընկերների, ուսուցիչների և մասնագետների հետ, որոնք կօգնեն ձեզ պատրաստվել:  Համոզվեք, որ այն անձիք որոնց ցանկանում եք տեսնել հանդիպման ժամանակ, կլինեն այնտեղ, և որ նրանք ունեն ձեր ծառայությունների վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու կարողություն: 

7. Պլանավորում

Հանդիպումից առաջ մտածեք ձեր նպատակների, կարիքների և նախասիրությունների մասին:  Կազմեք այն գործերի պլանը, որոնց մասին կցանկանայիք խոսել հանդիպման ժամանակ:  Եթե ծառայություն եք պահանջում, նաև օգտակար կարող է լինել գրառումներ կատարելը այն մասին, թե ինչու եք կարծում, որ ծառայության կարիքն ունեք:  Կարող եք ձեզ հետ բերել փաստաթղթեր, որոնք կօգնեն աջակցել ձեր հայտին:  Օրինակ `բժշկական գրառումներ, գնահատումներ, այլ գործակալությունների գրառումներ, աշխատաշուկայի վերաբերյալ տեղեկատվություն և առցանց հետազոտություններ:  Կարող եք նաև գրառել տրվելիք հարցերի ցուցակը, որպեսզի չմոռանաք դրանք տալ հանդիպման ժամանակ:

8. Մասնակցություն

Դուք հանդիպման ուշադրության կենտրոնում եք:  Կարևոր է, որ դուք կիսվեք ձեր նպատակների, կարողությունների, հետաքրքրությունների, հնարավորությունների և մարտահրավերների վերաբերյալ տեղեկատվությամբ:  Հանդիպմանը պարտադիր հարցեր տվեք, տեղեկություններ փոխանակեք և գաղափարներ առաջարկեք:  Եթե չեք հասկանում, թե ինչ է ասվում կամ ինչ է տրվում ձեզ գրավոր, հարցրեք:  Դուք իրավունք ունեք հարցեր տալ այնքան, որքան անհրաժեշտ է, որպեսզի հստակ հասկանաք, թե ինչ է կատարվում:  Եթե ունեք տեղեկատվություն, զեկույցներ, գնահատումներ կամ գրառումներ, որոնք կօգնեն աջակցել ձեր հայտին, կարևոր է, որ այդ տեղեկատվությունը կիսեք համապատասխան անձանց կամ գործակալությունների հետ:

Եթե ծառայություն եք պահանջել կամ հարց տվել, լսեք մյուս կողմի պատասխանը և այն, ինչ նրանք պետք է ասեն:  Համոզվեք, որ նրանք կպատասխանեն ձեր հարցերին:  Հարցրեք նրանց որոշման պատճառը:  Կարող եք խնդրել, որ նրանք գրավոր պարզաբանեն իրենց որոշումը:  Եթե որոշումը հիմնված է օրենքի, քաղաքականության կամ ընթացակարգի վրա, կարող եք խնդրել պատճենը:

Եթե ձեզ մտքեր փոխանակելու և հարցեր ուղղելու համար օգնության կամ պայմաններ են հարկավոր, կարող եք նախապես կամ հանդիպման ժամանակ օգնություն խնդրել:  Կարող եք նաև ձեր հետ բերել ձեր շրջապատից ինչ-որ մեկին՝ հանդիպման ժամանակ ձեզ օգնելու համար, եթե ձեր գաղափարները կիսելու հարցում օգնության կարիք ունեք:

9. Եղեք կրեատիվ

Պլանավորման գործընթացը պետք է անհատականան լինի:  Դա նշանակում է, որ ձեր ծառայությունները պետք է նախատեսված լինեն ճիշտ ձեզ համար:  Խրախուսեք ուրիշներին ուսումնասիրել գործերը վարելու տարբեր եղանակներ, հատկապես, եթե ներկայիս եղանակը ձեզ հարմար չէ:

10. Աշխատեք միասին

Յուրաքանչյուր գործակալություն և աշխատակից տարբեր հմտություններ և գիտելիքներ ունեն, որոնցով կարող են կիսվել:  Պատրաստ եղեք լսել նրանց տեսակետներն ու գաղափարները:  Հարցրեք ռեսուրսների, ծառայությունների և այլ մարդկանց հաջողությունների պատմությունների մասին:  Եթե տարաձայնություններ կան, հիշեցրեք թիմին հիմնական նպատակի մասին՝ աջակցել ձեր հաջողությանը: 

11. Եղեք ավելի համարձակ, սակայն ոչ ագրեսիվ

Բոլորը, և հատկապես դուք, ձեր լուման ունեք պլանավորման գործընթացում:  Պարզ ներկայացրեք, թե ինչ եք ցանկանում:  Խնդրեք պարզաբանել այն, թե ինչ կարող են և ինչ չեն կարող անել գործակալությունները: 

Երբեմն ողջամիտ գաղափարներ ունեցող մարդիկ համաձայն չեն լինում:  Որոշելիս, թե ինչպես եք ցանկանում լուծել տարաձայնությունները, հիշեք, որ, ամենայն հավանականությամբ, ծառայություններ մատուցող գործակալությունների հետ երկարատև կապ եք ունենալու:  Կարևոր է ասել, երբ համաձայն չեք:  Եթե կարծում եք, որ անհամաձայնության մասին խոսելը չի օգնում խնդիրը լուծելուն, կամ գործակալությունները չեն փոխում իրենց կարծիքը, ապա կարող եք վիճարկել որոշումը, այլ ոչ թե շարունակել քննարկումը: 

Շատ դեպքերում, դուք իրավունք ունեք ստանալու գրավոր ծանուցում կամ նամակ, որում պարզաբանվում է հայտը մերժելու պատճառը:  Եթե որևէ խնդրանք մերժվում է կամ հանդիպմանը ներկայացված տեղեկատվությունը ձեզ ճիշտ չի թվում, ապա խնդրեք այն օրենքի կամ քաղաքականության պատճենը, որը գործակալությունն օգտագործում է իր որոշումը հիմնավորելու համար:  Դուք իրավունք ունեք իմանալու, թե ինչու են հրաժարվում ձեզ սպասարկել, ինչու են փոփոխվել կամ դադարեցվել ձեր ծառայությունները: 

12. Բողոքարկման ձեր իրավունքը

Դուք իրավունք ունեք վիճարկել որոշումը, եթե համաձայն չեք դրա հետ:  Դուք իրավունք ունեք հարցնել, թե որն է այն որոշման վիճարկման գործընթացը, որի հետ համաձայն չեք:  Դուք իրավունք ունեք գրավոր ձևով ստանալու այդ տեղեկատվությունը:  Բողոքարկման գործընթացների մեծ մասը ժամկետներ ունեն, որոնք կապված են նրա հետ, թե որքան ժամանակ ունեք որոշումը վիճարկելու համար:  Համոզվեք, որ հասկանում եք գործընթացն ու ժամկետները, եթե նախատեսում եք վիճարկել որոշումը:

13. Միջանկյալ լուծումներ

Դուք կարող եք խնդիր կամ հայտ ունենալ, որը չի կարող լուծվել հանդիպման ժամանակ:  Եթե նման բան է տեղի ունենա, ապա խոսեք գործողությունների կարճաժամկետ պլան կազմելու մասին, որը կապահովի, որ դուք օգտվեք անհրաժեշտ ծառայություններից, մինչ խնդիրը լուծվի:

14. Հաստատեք համաձայնագրերը և գործողությունների ցանկը

Նախքան հանդիպումն ավարտելը կրկին կարդացեք ձեր բոլոր գրառումները քննարկած համաձայնագրերի և գործողությունների ցանկի վերաբերյալ, որպեսզի համոզվեք, որ բոլորը նույն կերպ են հասկանում հանդիպումը:  Կարող եք նաև գործակալությանը խնդրել, որ կարդա դրանք ձեզ համար:  Կարող եք հետագայում էլելկտրոնային նամակ կամ փոստով նամակ ուղարկել թիմին այն մասին, թե ինչ եք քննարկել հանդիպման ընթացքում:  Դա կօգնի ձեզ հանդիպման մասին փաստաթուղթ կազմել, որը կարող եք պահել՝ հետագայում հարցեր ունենալու համար: 

15. Փաստաթղթերի ստորագրում

Անպայման կարդացեք փաստաթղթերը, նախքան դրանք ստորագրելը:  Դուք իրավունք ունեք վերանայել ամբողջ փաստաթուղթը նախքան ստորագրելը:  Հանդիպման ընթացքում պետք չէ ստորագրել պլանը կամ այլ փաստաթղթեր:  Կարող եք խնդրել, որ ձեզ տրամադրեն պատճենը:  Կարող եք մտածել փաստաթուղթը ձեր ընտանիքի, ընկերների կամ մասնագետների հետ քննարկելու մասին նախքան այն ստորագրելը:  Եթե համաձայն չեք որևէ փաստաթղթի հետ կամ ցանկանում եք փոփոխություններ կատարել դրա մեջ, կարող եք գործակալությանը խնդրել փոփոխություններ կատարել՝ նախքան այն ստորագրելը:  Ստորագրեք միայն այն, ինչի հետ համաձայն եք, և նշեք այն մասին, թե ինչի հետ համաձայն չեք, նույն փաստաթղթի վրա կամ փաստաթղթին կից նամակում: