Ձեր նպատակն է լավագույնս պատրաստել ձեր երեխային կամ ընտանիքի անդամին չափահաս դառնալու համար և ապահովել, որ վերջիններս ունենան անհրաժեշտ ծառայություններ և աջակցություն՝ իրենց նպատակներին հասնելու համար:  Շատ ընտանիքների համար դա նշանակում է, որ դուք պետք է հաղորդակցվեք սահմանափակ կարողություն ունեցող մարդկանց ծառայություններ առաջարկող գործակալությունների և համակարգերի հետ:  Դա նաև կարող է նշանակել, որ պետք է մասնակցեք հանդիպումների և պաշտպանեք ձեր մտերիմների շահերը:  Այս տեղեկատվական ամփոփագրում ներառված են խորհուրդներ, որոնք կօգնեն ձեզ նախապատրաստվել հանդիպումների, մշակել ձեր երեխայի կամ ընտանիքի անդամի համար լավագույն պլան և լուծել խնդիրներ, որոնք կարող են ընթացքում ծագել:

1.  Սկսեք անհատից

Պլանավորման ընթացքում ամենակարևոր անձը ձեր երեխան կամ ընտանիքի անդամն է:  Սկսեք գործընթացը՝ մտածելով անձի նպատակների, և ոչ թե ծառայությունների ցուցակի մասին:  Սա կօգնի ձեզ ավելի լավ մշակել անհատականացված և արդյունավետ պլան:  Սկսեք ընդհանուր պատկերից և աշխատեք հետընթաց շարժվեք:  Ինչ նպատակնե՞ր ունի անձը:  Ի՞նչ փուլում են դրանք հիմա գտնվում:  Ի՞նչ է հարկավոր այդ նպատակներին հասնելու համար: 

Խոսեք ձեր երեխայի կամ ընտանիքի անդամի հետ այս թեմաների մասին:  Խրախուսեք նրանց մասնակցել պլանավորման գործընթացին և թույլ տվեք նրանց որոշումներ կայացնել և ինքնուրույն մշակել իրենց պլանը և ծառայությունները:  Նման դեպքում դուք կնպաստեք անձի ընտրությանը:  Դուք նաև նրանց թույլ կտաք ավելի լավ պատկերացնել, թե ինչ է անհրաժեշտ իրենց նպատակներին հասնելու համար:

Պատասխանելով այս հարցերին՝ դուք ավելի ճիշտ կարող եք որոշել, թե ինչ ժամանակահատված, որ ծառայությունները, գործակալությունները և կազմակերպությունները պետք է ներառվեն պլանավորման գործընթացում: 

2.  Փաստաթղթեր պահեք

Ճիշտ գործելակերպ է ձեր երեխային կամ ընտանիք անդամին վերաբերող փաստաթղթեր, գնահատումներ, նամակներ և ծանուցումներ պահելը:  Կարող եք դրանք պահել թղթապանակում կամ նոութբուքում:  Դուք նույնիսկ կարող եք փաստաթղթերն էլեկտրոնային եղանակով պահել, որպեսզի չկորցնեք կարևոր փաստաթղթերը: 

Գործակալություններից շատերն իրավաբանորեն պարտավոր են ձեզ տրամադրել ձեր երեխայի փաստաթղթերի պատճենները:  Եթե ձեզ անհրաժեշտ են այն փաստաթղթեր, որոնք չունեք, ցանկացած պահի կարող եք պահանջել ձեր/ձեր երեխայի փաստաթղթերի պատճենները:

Եթե դուք խոսում եք հեռախոսով ինչ-որ մեկի հետ, ապա ձեռք բերեք այդ անձի անունը և պաշտոնը, որի հետ դուք խոսել եք, ինչպես նաև գործակալության անվանումը, որտեղ նա աշխատում է:  Դուք կարող եք փոստով նամակ կամ էլեկտրոնային նամակ ուղարկել ձեր զրույցի և ձեզ հայտնած տեղեկությունների մասին:  Անհրաժեշտության դեպքում՝ խնդրեք նրանց, որ տեղեկությունները ձեզ ուղարկեն նամակով կամ էլեկտրոնային փոստով:

Որոշելու համար, թե արդյոք օգտակար կլինի տրամադրել փաստաթղթերը գործակալությանը, մտածեք հետևյալի մասին.  Այս փաստաթուղթը ստույգ կերպո՞վ է ներկայացնում իմ երեխային կամ ընտանիքի անդամին:  Այն կապ ունի՞ այն ծառայության (ների) հետ, որ ես պահանջում եմ:  Եթե փաստաթղթեր ունեք , որոնք կօգնեն ձեզ ձեր շահերի պաշտպանության հարցում, ապա դրանք ձեզ հետ վերցրեք հանդիպմանը կամ կցեք դրանք հանդիպման հրավերին:  Նաև կարևոր է գրառել, թե ում եք տրամադրել տեղեկատվություն, երբ և ինչ եք տրամադրել նրանց:

3.  Խնդրեք տրամադրել այն, ինչ ձեզ հարկավոր է

Չնայած նրան, որ շատ գործակալություններ պլանավորում են ամենամյա հանդիպումներ, կարող եք հանդիպում կամ ծառայություն խնդրել ցանկացած պահի:  Առաջարկում ենք, որ հայտ ներկայացնեք գրավոր և բացատրեք, թե ինչի մասին եք ցանկանում խոսել հանդիպման ժամանակ:  Կարող է օգտակար լինել նշել հայտի մեջ, թե երբ է ձեզ հարմար հանդիպել:  Հայտի մեջ պետք է նշվեն այն մարդիկ, որոնց հետ կցանկանայիք հանդիպել հանդիպման ընթացքում:  Կարող եք նաև նշել ողջամիտ ժամկետ, որի ընթացքում կցանկանայիք, որ գործակալությունը պատասխանի ձեր հայտին: Պետք է նշվի ողջամիտ ժամկետ, որը գործակալությանը բավարար ժամանակ կտա՝ ձեր հայտն ուսումնասիրելու համար և համապատասխան կլինի ձեր երեխայի կամ ընտանիքի անդամի կարիքներին: 

4.  Հիմնական լեզու

Դուք իրավունք ունեք տեղեկատվություն ստանալ ձեր հիմնական լեզվով:  Դուք իրավունք ունեք ձեր հիմնական լեզվի թարգմանիչ պահանջել, այդ թվում՝ American Sign Language (ASL):  Եթե դուք հաշմանդամություն ունեք, ապա իրավունք ունեք տեղեկություններ ստանալ այլընտրանքային ձևաչափերով, ինչպես օրինակ՝ մեծ տառերով գրված տեքստ, Բրեյլի, և այլն: Կարող եք խնդրել գործակալություններին ձեզ տրամադրել թարգմանիչներ հանդիպումների համար և/կամ գրավոր փաստաթղթեր՝ ձեր հիմնական լեզվով կամ այլընտրանքային ձևաչափով:

5.  Իմացեք ձեր իրավունքները

Կան բազմաթիվ տարբեր գործակալություններ, որոնք օգնում են հաշմանդամություն ունեցող անձանց:  Որոշ անձանց անհրաժեշտ են բազմաթիվ տարբեր գործակալությունների ծառայություններ, իսկ այլ մարդկանց կարող են պետք լինել ծառայություններ միայն մեկ կամ երկու գործակալությունից: 

Յուրաքանչյուր գործակալություն կարող է ունենալ տարբեր օրենքներ, կանոնակարգեր և ընթացակարգեր, որոնք սահմանում են, թե ում են նրանք սպասարկում, ինչ ծառայություններ են մատուցում և որն է դրանց գործընթացը ՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց ծառայություններ մատուցելու համար:  Disability Rights California պաշտպանության մարմինն ապահովում է պաշտպանությունը և տրամադրում տեղեկատվություն այն գործակալությունների մասին, որոնք ծառայություններ են մատուցում հաշմանդամություն ունեցող անձանց Կալիֆորնիայում (California):  Մեր հրապարակումները դիտելու կամ աջակցություն ստանալու համար այցելեք www.disabilityrightsca.org կամ զանգահարեք (800) 776-5746:  

Շատ գործակալություններ իրենց կայքում հղումներ են կատարում համապատասխան օրենքներին:  Հատուկ կրթության մասին տեղեկատվություն ստանալու համար տե'ս California Department of Education կայքը. www.cde.ca.gov:  Մտավոր կամ զարգացման շեղումներով անձանց համար ծառայությունների/Տարածաշրջանային կենտրոնի ծառայությունների մասին տեղեկատվության համար տե՛ս California Department of Developmental Servicesկայքը. www.dds.ca.gov:  Նախնական զբաղվածության անցումային ծառայությունների և մասնագիտական վերականգնման ծրագրերի մասին տեղեկատվության համար տե'ս California Department of Rehabilitation կայքը. www.dor.ca.gov:

6.  Նախապատրաստվեք

Հանդիպումից առաջ ժամանակ տրամադրեք փաստաթղթերը, գնահատականներն ու գրառումներն ուսումնասիրելու համար:  Եթե գործակալությունը, որի հետ հանդիպում եք, պետք է նոր գնահատում կամ զեկույց քննարկի հանդիպման ընթացում, ապա կարող եք նախապես պատճենը խնդրել:  Խորհուրդներ հարցրեք այլ ծնողներից, ուսուցիչներից և մասնագետներին իրենց փորձառության և առաջարկների մասին:  Ապահովեք, որ թիմի համապատասխան անդամները և որոշում կայացնող անձինք ներկա լինեն հանդիպմանը: 

7.  Պլանավորեք

Նախքան հանդիպումը խոսեք ձեր երեխայի և ընտանիքի անդամի հետ նրանց նպատակների, կարիքների և նախապատվությունների մասին:  Համառոտ գրեք, թե ինչի մասին կցանկանայիք խոսել հանդիպման ժամանակ:  Եթե ծառայություն եք պահանջում, նաև օգտակար կարող է լինել գրառումներ կատարելը այն մասին, թե ինչու եք կարծում, որ ծառայության կարիքն ունեք:  Կարող եք ձեզ հետ բերել փաստաթղթեր, որոնք կօգնեն աջակցել ձեր հայտին:  Օրինակ ` բժշկական փաստաթղթեր, գնահատումներ, այլ գործակալությունների կազմած փաստաթղթեր, աշխատաշուկայի վերաբերյալ տեղեկատվություն և առցանց հետազոտություններ:  Կարող եք նաև գրառել ունեցած հարցերի ցանկը, որպեսզի չմոռանաք դրանք տալ հանդիպման ժամանակ:

8.  Մասնակցություն

Հանդիպման կենտրոնական դեմքը պետք է լինի անհատը:  Կարևոր է, որ նրանք կիսվեն իրենց նպատակների, կարողությունների, հետաքրքրությունների, հնարավորությունների և մարտահրավերների վերաբերյալ տեղեկատվությամբ:  Խրախուսեք, որպեսզի հնարավորության սահմանում ձեր երեխան կամ ընտանիքի անդամը մասնակցի հանդիպմանը:  Եթե ձեր երեխային կամ ընտանիքի անդամին կացարան է անհրաժեշտ հանդիպմանը մասնակցելու համար, ապա նախօրոք խնդրեք այդ մասին: 

Հանդիպմանը պարտադիր հարցեր տվեք, տեղեկություններ փոխանակեք և գաղափարներ առաջարկեք:  Եթե չեք հասկանում, թե ինչ է ասվում կամ ինչ է տրվում ձեզ գրավոր, հարցրեք:  Դուք և ձեր երեխան կամ ընտանիքի անդամն իրավունք ունեք հարցեր տալ այնքան, որքան անհրաժեշտ է, որպեսզի հստակ հասկանաք, թե ինչ է կատարվում:  Եթե ունեք տեղեկատվություն, զեկույցներ, գնահատումներ կամ գրառումներ, որոնք կօգնեն աջակցել ձեր հայտին, կարևոր է, որ այդ տեղեկատվությունը կիսեք համապատասխան անձանց կամ գործակալությունների հետ:

Եթե ծառայություն եք պահանջել կամ հարց տվել, լսեք մյուս կողմի պատասխանը և թե ինչ են նրանք ասում:  Համոզվեք, որ նրանք կպատասխանեն ձեր հարցերին:  Հարցրեք նրանց որոշման պատճառը: Կարող եք խնդրել, որպեսզի տան իրենց որոշման գրավոր բացատրությունը:  Եթե նրանք հղում են կատարում օրենքին,կանոնակարգերին կամ ընթացակարգերին, ապա խնդրեք պատճենը:

9.  Եղեք կրեատիվ

Ծառայությունների համար պայմանավորվածություններ ձեռք բերելը և ձեր երեխայի կամ ընտանիքի անդամի ապագան պլանավորելը նույն բանը ՉԷ բոլորի համար:  Բաց եղեք նոր մոտեցում փորձելու համար:  Եղե՛ք նորարար:  Խրախուսեք ուրիշներին ուսումնասիրել տարբեր ռազմավարություններ, հատկապես, եթե ներկայիս ռազմավարությունները ձեզ հարմար չեն:  Փոխարենը մտածելու, թե ինչպես է արվել մինչև այժմ, մտածեք, թե ինչ է հնարավոր անել:

10.  Համագործակցեք

Յուրաքանչյուր գործակալություն և աշխատակից առանձնահատուկ հմտություններ և գիտելիքներ ունի, որոնցով կարող են կիսվել:  Պատրաստ եղեք լսել նրանց տեսակետներն ու գաղափարները:  Հարցրեք ռեսուրսների, ծառայությունների և այլ մարդկանց հաջողությունների պատմությունների մասին:  Եթե տարաձայնություններ կան, հիշեցրեք թիմին ընդհանուր նպատակի մասին՝ աջակցել ձեր երեխայի կամ ընտաիքի անդամի հաջողությանը: 

11.  Եղեք ավելի համարձակ, սակայն ոչ ագրեսիվ

Բոլորը, և հատկապես դուք և ձեր երեխան/ընտանիքի անդամը ձեր լուման ունեք պլանավորման գործընթացում:  Պարզ ներկայացրեք, թե ինչ եք ցանկանում:  Խնդրեք պարզաբանել այն, թե ինչ կարող են և ինչ չեն կարող անել գործակալությունները: 

Երբեմն ողջամիտ գաղափարներ ունեցող մարդիկ չեն համաձայնվում իրար հետ:  Որոշելիս, թե ինչպես եք ցանկանում լուծել տարաձայնությունները, հիշեք, որ, ամենայն հավանականությամբ, դուք և ձեր երեխան կամ ընտանիք անդամը ծառայություններ մատուցող գործակալությունների հետ երկարատև կապ եք ունենալու:  Կարևոր է նշել ձեր անհամաձայնությունների մասին:  Եթե կարծում եք, որ անհամաձայնության մասին խոսելն այլևս արդյունվետ չէ, կամ գործակալությունները չեն փոխում իրենց կարծիքը, ապա կարող եք վիճարկել որոշումը, այլ ոչ թե շարունակել քննարկումը: 

Եթե որևէ խնդրանք մերժվում է կամ հանդիպմանը ներկայացված տեղեկատվությունը ձեզ ճիշտ չի թվում, ապա խնդրեք այն օրենքի կամ կանոնակարգի պատճենը, որը գործակալությունն օգտագործում է իր հիմնավորման կամ մերժման համար:  Ընդհանուր առմամբ՝ սահմանափակ կարողություն ունեցող անձինք և նրանց ծնողներն իրավունք ունեն ստանալու գրավոր ծանուցում կամ նամակ, որում պարզաբանվում է հայտը մերժելու պատճառը:  Դուք իրավունք ունեք իմանալու, թե ինչու են ձեզ մերժել որևէ ծառայություն կամ թե ինչու են ծառայության ծավալները նվազեցվել կամ դադարեցվել: 

12.  Բողոքարկման ձեր իրավունքը

Դուք իրավունք ունեք վիճարկել որոշումը, եթե համաձայն չեք դրա հետ:  Դուք իրավունք ունեք հարցնել, թե որն է այն որոշման վիճարկման գործընթացը, որի հետ համաձայն չեք:  Դուք իրավունք ունեք գրավոր ձևով ստանալու այդ տեղեկատվությունը:  Բողոքարկման գործընթացների մեծ մասը ժամկետներ ունի՝ կապված նրա հետ, թե որքան ժամանակ ունեք որոշումը վիճարկելու համար: 

13.  Միջանկյալ լուծումներ

Դուք կարող եք խնդիր կամ հայտ ունենալ, որը չի կարող լուծվել հանդիպման ժամանակ:  Օրինակ՝ անհամաձայնություններ, թե որ գործակալությունը պետք է ֆինանսավորի ծառայությունը կամ որ գործակալությունը պետք է մատուցի ծառայությունը ձեր երեխային կամ ընտանիք անդամին:  Եթե կան հարցեր, որոնք հնարավոր չէ լուծել հանդիպման ընթացքում, ապա քննարկեք կարճաժամկետ գործողությունների պլան ունենալու հարցը՝ ապահովելու, որ անձը ստանա ծառայությունը/կարողանա մասնակցել ծառայությանը այն ժամանակը, երբ վեճը լուծման փուլում է:  Օրինակ՝ գործակալությունները կարող են համաձայնության գալ համատեղ ֆինանսավորել ծառայությունը, մինչ վեճը լուծվում է:  Կամ դուք կարող եք պայմանավորվածություն ձեռք բերել ծառայության մեկնարկի ամսաթվի վերաբերյալ, նույնիսկ եթե համոզված չեք ծառայություն մատուցողի հարցում:

14.  Հաստատեք համաձայնագրերը և գործողությունների ցանկը

Նախքան հանդիպումն ավարտելը կրկին կարդացեք ձեր բոլոր գրառումները քննարկած համաձայնագրերի և գործողությունների ցանկի վերաբերյալ, որպեսզի համոզվեք, որ բոլորը նույն կերպ են հասկանում հանդիպումը:  Կարող եք հետագայում էլելկտրոնային նամակ կամ փոստով նամակ ուղարկել թիմին այն մասին, թե ինչ եք քննարկել հանդիպման ընթացքում:  Նման դեպքում՝ դուք կկազմեք ձեր հանդիպման գրավոր փաստաթուղթ, որը կարող եք պահել ձեր ֆայլերում: 

15.  Փաստաթղթերի ստորագրում

Անպայման կարդացեք փաստաթղթերը, նախքան դրանք ստորագրելը:  Դուք և ձեր երեխան կամ ընտանիք անդամն իրավունք ունեք վերանայել փաստաթղթերն ամբողջությամբ:  Հանդիպման ընթացքում պետք չէ ստորագրել պլանը կամ այլ փաստաթղթեր:  Կարող եք խնդրել, որպեսզի պատճենը տան ձեզ տանը վերանայելու համար:  Կարող եք մտածել փաստաթուղթն այլ ծնողների կամ մասնագետների հետ քննարկելու մասին՝ նախքան այն ստորագրելը:  Եթե համաձայն չեք որևէ փաստաթղթի հետ կամ ցանկանում եք փոփոխություններ կատարել դրա մեջ, կարող եք գործակալությանը խնդրել փոփոխություններ կատարել՝ նախքան այն ստորագրելը:  Ստորագրեք միայն այն, ինչի հետ համաձայն եք, և նշեք այն մասին, թե ինչի հետ համաձայն չեք, նույն փաստաթղթի վրա կամ փաստաթղթին կից նամակում: