Toâi coù quyeàn ñöôïc thoâng tin veà caùc dòch vuï söùc khoûe taâm thaàn baèng ngoân töø toâi hieåu ñöôïc hay khoâng?

Coù. Caùc chöông trình söùc khoûe taâm thaàn coù boån phaän phaûi cung caáp caùc dòch vuï thoâng dòch vaø phieân dòch, vaø caùc trôï cuï. Thoâng dòch coù nghóa laø quyù vò ñöôïc cung caáp chi tieát, lôøi noùi hoaëc daáu ngöõ, baèng ngoân ngöõ chính cuûa quyù vò. Phieân dòch coù nghóa laø quyù vò ñöôïc cung caáp vaên baûn chi tieát baèng ngoân ngöõ chính cuûa quyù vò. Caùc trôï cuï coù theå laø taøi lieäu in chöõ noåi Braille vaø taøi lieäu thu baêng, cuõng nhö caùc trôï cuï khaùc, neáu quyù vò bò khieám khuyeát thính hoaëc thò löïc.

Khi naøo toâi coù quyeàn coù thoâng dòch vieân?

Quyù vò luoân luoân coù quyeàn coù thoâng dòch vieân. Vaøo laàn ñaàu tieân, nôi phuïc vuï phaûi cho quyù vò bieát (baèng vaên baûn, daáu ngöõ, baèng ngoân ngöõ noùi chính cuûa quyù vò, hoaëc in chöõ noåi Braille) veà caùc quyeàn cuûa quyù vò ñöôïc coù thoâng dòch vieân). Taát caû caùc chöông trình phaûi coâng boá chi tieát ñoù taïi nôi deã nhìn thaáy.

Taát caû thoâng baùo, duø baèng vaên baûn hay baèng lôøi, ñeàu phaûi cho bieát caùch xin thoâng dòch vieân vaø caùch noäp ñôn khieáu naïi veà dòch vuï thoâng dòch vieân vôùi Boä Y Teá cuûa tieåu bang (DHS).

Ai coù khaû naêng cung caáp dòch vuï thoâng dòch?

Moät “thoâng dòch vieân” laø ngöôøi thoâng thaïo Anh ngöõ vaø ngoân ngöõ chính cuûa quyù vò. Ngöôøi ñoù phaûi coù theå noùi hoaëc ra daáu, ñoïc, vaø thoâng dòch ngoân ngöõ chính cuûa quyù vò nhanh choùng vaø chính xaùc. Khaû naêng thoâng thaïo ñoøi hoûi phaûi bieát caùc thuaät ngöõ hoaëc yù nieäm chuyeân moân baèng caû hai ngoân ngöõ. Nhöõng nôi phuïc vuï khoâng ñöôïc ñoøi hoûi, ñeà nghò, hoaëc khuyeán khích quyù vò hoaëc nhöõng ngöôøi LEP (coù khaû naêng Anh ngöõ giôùi haïn) phaûi duøng ngöôøi trong gia ñình, baïn beø, hoaëc treû em laøm thoâng dòch vieân.

Toâi coù quyeàn laøm vieäc saùt caùnh vôùi thoâng dòch vieân cuûa toâi vaø nhaân vieân thaåm ñònh söùc khoûe taâm thaàn ñeå baûo ñaûm coù ñöôïc caùc dòch vuï toâi muoán vaø caàn hay khoâng?

Coù. Neáu nhaân vieân thaåm ñònh söùc khoûe taâm thaàn khoâng noùi ñöôïc ngoân ngöõ chính cuûa quyù vò, thoâng dòch vieân giöõ vai troø chính yeáu ñeå laøm vieäc saùt caùnh vôùi quyù vò vaø nhaân vieân thaåm ñònh ñeå baûo ñaûm cho quyù vò ñöôïc chaêm soùc caàn thieát. Neân hoûi moät thaân chuû khaùc bieát noùi ngoân ngöõ cuûa quyù vò ñeå giuùp quyù vò quyeát ñònh xem nhaân vieân thaåm ñònh söùc khoûe taâm thaàn coù ñuû khaû naêng giuùp quyù vò hay khoâng. Neáu quyù vò khoâng haøi loøng vôùi keát quaû thaåm ñònh cuûa chöông trình veà caùc nhu caàu söùc khoûe taâm thaàn cuûa quyù vò, quyù vò coù quyeàn yeâu caàu chöông trình traû tieàn cho moät nhaân vieân ñoäc laäp beân ngoaøi thaåm ñònh.

Khi naøo toâi coù quyeàn yeâu caàu phieân dòch chi tieát sang ngoân ngöõ chính cuûa toâi?

Nôi phuïc vuï phaûi phieân dòch vaên baûn sang ngoân ngöõ chính cuûa quyù vò neáu coù ít nhaát naêm phaàn traêm soá thaân chuû cuûa chöông trình xöû duïng ngoân ngöõ ñoù.

Toâi coù quyeàn coù dòch vuï thoâng dòch, phieân dòch vaø trôï khí cuï trong caùc phieân hoïp dòch vuï caù nhaân hoaëc keá hoaïch ñieàu trò (ISP/ITP) hay khoâng?

Quyù vò bao giôø cuõng coù quyeàn ñöôïc thoâng dòch ngoân ngöõ hoaëc daáu ngöõ trong taát caû moïi giai ñoaïn chaêm soùc söùc khoûe taâm thaàn cuûa quyù vò. Soá naøy goàm caû nhöõng phieân phaân xöû haønh chaùnh hoaëc tö phaùp. Neáu chöông trình khoâng göûi thoâng baùo vaø vaên kieän ñaõ phieân dòch cho quyù vò, hoï phaûi göûi thoâng baùo ñaõ phieân dòch cho quyù vò veà vieäc coù moät thoâng dòch vieân coù khaû naêng thoâng dòch caùc vaên kieän baèng lôøi hoaëc baèng daáu ngöõ. Neáu quyù vò caàn theâm caùc trôï khí cuï, quyù vò neân yeâu caàu hoï cung caáp tröôùc khi coù phieân hoïp hoaëc phieân phaân xöû.

Caùc chöông trình söùc khoûe taâm thaàn coù nhieäm vuï ñaùnh giaù caùc nhu caàu ngoân ngöõ cuûa toâi hay khoâng?

Coù. Ít nhaát moãi naêm moät laàn, caùc chöông trình söùc khoûe taâm thaàn phaûi nhaän ñònh caùc laõnh vöïc sau ñaây:

• Caùc ngoân ngöõ naøo ñöôïc xöû duïng trong khu vöïc cuûa chöông trình
• Bao nhieâu ngöôøi LEP hoäi ñuû ñieàu kieän vaø coù theå duøng chöông trình
• Thaân chuû naøo seõ caàn thoâng dòch vieân, vaên baûn phieân dòch, trôï cuï, hoaëc thoâng dòch vieân daáu ngöõ
• Nhöõng phaàn naøo cuûa chöông trình söùc khoûe taâm thaàn seõ caàn cung caáp dòch vuï ngoân ngöõ
• Hoï caàn nhöõng nguoàn taøi nguyeân naøo – chaúng haïn nhö ñòa ñieåm, soá löôïng coù ñeå cung caáp vaø caùch saép xeáp

Sau ñoù caùc chöông trình phaûi thaåm ñònh keát luaän cuûa hoï vaø quyeát ñònh xem möùc trôï giuùp cuûa hoï coù coøn giaù trò vaø cung caáp ñöôïc hay khoâng, hay hoï coù caàn thay ñoåi hay khoâng.

Caùc chöông trình söùc khoûe taâm thaàn coù phaûi soaïn ra nhöõng baûn chính saùch ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngoân ngöõ cuûa toâi hay khoâng? Hoï coù huaán luyeän nhaân vieân veà caùc nhu caàu cuûa toâi hay khoâng?

Coù. Nhöõng nôi phuïc vuï phaûi cung caáp nhöõng loaïi sau ñaây baèng vaên baûn:

• Thoâng baùo cho nhöõng ngöôøi LEP – baèng ngoân ngöõ chính cuûa hoï – veà quyeàn hoï ñöôïc trôï giuùp veà ngoân ngöõ
• Dòch vuï thoâng dòch coù khaû naêng – caû baèng lôøi vaø baèng daáu ngöõ
• Phieân dòch caùc vaên kieän
• Huaán luyeän nhaân vieân veà caùc chính saùch vaø thuû tuïc LEP (thaåm ñònh kieán thöùc cuûa nhaân vieân haøng naêm)

Toâi coù theå laøm gì neáu chöông trình khoâng cung caáp dòch vuï ngoân ngöõ toâi caàn?

Neáu chöông trình söùc khoûe taâm thaàn khoâng cung caáp dòch vuï coù yù nghóa döïa treân caùc nhu caàu ngoân ngöõ cuûa quyù vò, quyù vò coù theå noäp ñôn khieáu naïi. Neáu quyù vò noäp ñôn khieáu naïi, Phoøng Daân Quyeàn seõ cöùu xeùt caùc vaán ñeà sau ñaây ñeå quyeát ñònh veà tröôøng hôïp khieáu naïi kyø thò cuûa quyù vò:

• Taàm côõ cuûa chöông trình lôùn ñeán möùc naøo?
• Coù bao nhieâu thaân chuû LEP hoäi ñuû ñieàu kieän trong khu vöïc cuûa chöông trình?
• Hoï coù thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùi chöông trình hay khoâng?
• Ngoân ngöõ cuûa quyù vò coù thöôøng ñöôïc duøng hay khoâng?
• Baûn chaát cuûa chöông trình nhö theá naøo?
• Chöông trình coù caùc muïc tieâu gì?
• Toång soá nguoàn trôï giuùp laø bao nhieâu?

Toâi coù theå noäp ñôn khieáu naïi neáu moät chöông trình söùc khoûe taâm thaàn khoâng cung caáp dòch vuï coù yù nghóa hay khoâng?

Coù. Nhieàu chöông trình dòch vuï xaõ hoäi ñöôïc Boä Y Teá & Nhaân Vuï (DHHS) cuûa lieân bang taøi trôï. Luaät quy ñònh moïi ngöôøi phaûi ñöôïc taát caû caùc chöông trình ñoù phuïc vuï ñoàng ñeàu. Phoøng Daân Quyeàn (OCR) thi haønh caùc ñaïo luaät naøy.

Quyù vò phaûi noäp ñôn khieáu naïi trong voøng 180 ngaøy sau ngaøy xaûy ra baát cöù haønh ñoäng gì khieán quyù vò caûm thaáy bò kyø thò. Quyù vò coù theå xin maãu ñôn khieáu naïi cuûa OCR, hoaëc quyù vò coù theå göûi thö ghi caùc chi tieát sau:

• Teân, ñòa chæ vaø soá ñieän thoaïi cuûa quyù vò, hoaëc teân, ñòa chæ vaø soá ñieän thoaïi cuûa ngöôøi beânh vöïc cho quyù vò
• Teân vaø ñòa chæ cuûa chöông trình ñang bò quyù vò khieáu naïi
• Haønh ñoäng kyø thò ñaõ xaûy ra khi naøo vaø ôû ñaâu
• Dieãn bieán noäi vuï

Baát cöù söï kieän naøo khaùc quyù vò nghó laø quan troïng Haõy göûi ñôn khieáu naïi ñeán:
Region IX OCR
Ira Pollack, Regional Manager
U.S. DHHS Office for  Civil  Rights 50 United Nations Plaza, Room 322
San Francisco, CA 94102

Khi OCR ñieàu tra khieáu naïi thì sao?

OCR coù theå giuùp giaûi quyeát tröôøng hôïp khieáu naïi cuûa quyù vò baèng caùch hoøa giaûi. OCR cuõng seõ theo doõi baát cöù thoûa thuaän naøo giöõa quyù vò vaø chöông trình. Neáu chöông trình söùc khoûe khoâng toân troïng thoûa thuaän, OCR coù theå caét nguoàn taøi trôï cuûa lieân bang hoaëc ñöa noäi vuï sang Boä Tö Phaùp ñeå khôûi kieän.

Toâi sôï bò traû ñuõa hoaëc ñe doïa neáu toâi khieáu naïi vôùi OCR. Toâi coù theå ñöôïc baûo veä nhö theá naøo?

Quyù vò phaûi ñoøi hoûi caùc quyeàn cuûa mình. Thöû nhôø moät ngöôøi beânh vöïc laøm vieäc vôùi quyù vò. Neáu bieát chaéc veà caùc quyeàn cuûa mình thì khoù theå naøo quyù vò bò hoï saùch nhieãu. Quyù vò cuõng coù theå khieáu naïi tieáp vaø lieân laïc vôùi ñaïi dieän chính quyeàn taïi ñòa phöông cuûa mình.

Toâi coù theå laøm gì theâm ñeå baûo ñaûm ñöôïc cung caáp dòch vuï ngoân ngöõ?

Neáu quyù vò ñang höôûng Medi-Cal, quyù vò coù theå noäp ñôn khieáu naïi vôùi giaùm ñoác söùc khoûe taâm thaàn taïi quaän quyù vò. Haõy kieân trì! Haõy ñoøi hoûi caùc quyeàn cuûa mình. Khoâng ngöôøi naøo muoán chi tieâu ngaân khoaûn cuûa lieân bang cho caùc chöông trình kyø thò nhöõng ngöôøi caàn ñeán hoï.