Luật Liên Bang và Tiểu Bang về Phân Biệt Đối Xử với Người Khuyết Tật

Tiêu Đề II trong Đạo Luật Người Mỹ Khuyết Tật (Americans with Disabilities Act, ADA) và Mục 504 của Đạo Luật Phục Hồi Chức Năng (Rehabilitation Act) cấm các tổ chức chính quyền tiểu bang và địa phương (tổ chức công) phân biệt đối xử với người khuyết tật. Các tổ chức công bao gồm thư viện hạt, công viên tiểu bang, văn phòng Sở Quản Lý Cơ Giới (Department of Motor Vehicle), và mọi cơ sở hoặc dịch vụ khác do chính quyền tiểu bang hoặc địa phương điều hành hoặc cung cấp.

Luật pháp California cung cấp các sự bảo vệ tương tự. Mục 11135 trong Bộ Luật Chính Quyền cấm các chính quyền tiểu bang và địa phương phân biệt đối xử. Đạo Luật Dân Quyền Unruh (Unruh Civil Rights Act) (Bộ Luật Dân Sự, Mục 51) và Đạo Luật Người Khuyết Tật (Disabled Persons Act) (Bộ Luật Dân Sự, Mục 54 – 55.32), cấm cơ sở kinh doanh phân biệt đối xử dựa trên tình trạng khuyết tật, cũng áp dụng cho các tổ chức chính quyền trong một số trường hợp. Mọi hành vi vi phạm ADA cũng là hành vi vi phạm luật tiểu bang. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, luật tiểu bang hoặc các luật liên bang khác như Mục 504 có thể cung cấp mức độ bảo vệ cao hơn so với Tiêu Đề II.

Phân biệt đối xử là hành vi loại trừ, cô lập và đối xử không công bằng của các tổ chức công với người khuyết tật. Hành vi này bao gồm việc không thay đổi chính sách và thông lệ (còn được gọi là “các sửa đổi hợp lý” hoặc “các điều chỉnh hợp lý”) để cho phép người khuyết tật tiếp cận công bằng với các dịch vụ của chính quyền. Những thay đổi này là bắt buộc nếu về cơ bản không làm biến đổi bản chất các dịch vụ của chính quyền và không tạo ra gánh nặng tài chính hoặc hành chính thái quá.

Phân biệt đối xử cũng bao gồm việc không cung cấp “trợ giúp và dịch vụ phụ trợ” khi cần để đảm bảo trao đổi thông tin hiệu quả cho người khuyết tật.

Ví dụ về các trợ giúp và dịch vụ phụ trợ bao gồm phiên dịch viên ngôn ngữ ký hiệu đủ trình độ, tạo phụ đề thời gian thực và người đọc đủ trình độ cho người khiếm thị. Các dịch vụ này cũng bao gồm cung cấp tài liệu ở định dạng dễ tiếp cận chẳng hạn như bản in khổ lớn hoặc chữ Braille, tài liệu tương thích với phần mềm đọc màn hình hoặc bản ghi âm thanh của thông tin được in. Các tổ chức công không cần cung cấp trợ giúp và dịch vụ phụ trợ nếu việc này về cơ bản làm biến đổi bản chất của hàng hóa hoặc dịch vụ họ cung cấp hoặc tạo ra gánh nặng tài chính hoặc hành chính thái quá.

Сайт Министерства юстиции США:

• Информация и техническая помощь по ADA: https://www.ada.gov/taman2.html
• Информационный бюллетень по эффективной коммуникации: https://www.ada.gov/effective-comm.htm

Веб-сайт Департамента справедливого трудоустройства и жилья Калифорнии (DFEH):

• Получатели государственного финансирования: https://www.dfeh.ca.gov/state-contractors-or-subcontractors-or-recipients-of-state-funding-must-not-discriminate/

Quý vị có thể tìm thêm thông tin về phân biệt đối xử với người khuyết tật, các sửa đổi hợp lý và quyền được trao đổi thông tin hiệu quả tại đây:

Trang web của Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ:

• Thông Tin và Hỗ Trợ Kỹ Thuật về ADA: https://www.ada.gov/taman2.html
• Tờ thông tin Trao Đổi Thông Tin Hiệu Quả: https://www.ada.gov/effective-comm.htm
• Trang web của Sở Việc Làm và Nhà Ở Công Bằng (Department of Fair Employment and Housing, DFEH) California:
• Người Nhận Tài Trợ của Tiểu Bang: https://www.dfeh.ca.gov/state-contractors-or-subcontractors-or-recipients-of-state-funding-must-not-discriminate/

Người khuyết tật cũng có thể đối mặt với sự phân biệt đối xử nếu các cơ sở của tổ chức công không thể tiếp cận về mặt vật lý. ADA và luật pháp California cung cấp các tiêu chuẩn kiến trúc cho tòa nhà mới và tòa nhà được tu sửa. ADA cũng yêu cầu các tổ chức công đảm bảo “khả năng tiếp cận chương trình” trong các cơ sở hiện có. Điều này có nghĩa là các chương trình và dịch vụ của một tổ chức công, khi xét về tổng thể, phải sẵn sàng cho cá nhân bị khuyết tật tiếp cận và sử dụng. Trong một số trường hợp, việc đảm bảo khả năng tiếp cận chương trình có thể yêu cầu tu sửa vật lý các cơ sở hiện có. Tuy nhiên, các tổ chức công không phải thực hiện các thay đổi về cấu trúc ở những cơ sở hiện có khi có các biện pháp hiệu quả khác để đạt được khả năng tiếp cận chương trình.

Quý vị có thể tìm thêm thông tin về khả năng tiếp cận kiến trúc tại đây:

• Trang web của Cơ Quan Hỗ Trợ Tiếp Cận Cho Người Khuyết Tật (U.S. Access Board): www.access-board.gov
• Trang web của Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ: https://www.ada.gov/ada_title_II.htm
• Trang web của Phòng Kiến Trúc Tiểu Bang California
• (California Division of the State Architect): http://www.dgs.ca.gov/dsa/Programs/progAccess.aspx
• Trang web của Ủy Ban về Quyền Tiếp Cận cho Người Khuyết Tật California (California Commission on Disability Access): www.ccda.ca.gov

Nhận Sự Sửa Đổi Hợp Lý/Trợ Giúp và Dịch Vụ Phụ Trợ

Sau đây là các bước cần thực hiện để nhận sự sửa đổi hợp lý hoặc trợ giúp hay dịch vụ phụ trợ từ tổ chức công:

1. Viết yêu cầu nhận sự sửa đổi hợp lý/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ.
   Yêu cầu của quý vị phải trình bày:
   • rằng quý vị là người khuyết tật (quý vị không cần tiết lộ tên tình trạng khuyết tật của mình);
   • các cách mà tình trạng khuyết tật ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận hoặc hưởng lợi của quý vị từ hàng hóa hoặc dịch vụ của tổ chức công;
   • sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ cụ thể quý vị cần, và
   • ngày quý vị muốn nhận được phản hồi.

2. Trừ khi tình trạng khuyết tật và nhu cầu nhận sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ của quý vị rõ ràng, hãy thu thập thư hỗ trợ từ bác sĩ hoặc chuyên gia điều trị khác của quý vị. Thư này phải giải thích lý do quý vị cần sự sửa đổi được yêu cầu do tình trạng khuyết tật.
3. Gửi văn bản yêu cầu của quý vị và thư ủng hộ, nếu có, đến tổ chức công.

Quý vị có thể tìm mẫu thư yêu cầu sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ hợp lý và mẫu thư ủng hộ ở cuối tờ thông tin này.

Khiếu Nại Hành Chính

Tiêu Đề II của ADA do Bộ Tư Pháp (Department of Justice, DOJ) Hoa Kỳ thi hành. Mục 504 có thể được thi hành bởi các cơ quan liên bang đơn lẻ, những cơ quan này có thể sắp xếp để cùng thi hành với DOJ. Đạo Luật Unruh California, Đạo Luật Người Khuyết Tật và Bộ Luật Chính Quyền Mục 11135 do DFEH thi hành.

Nếu quý vị tin rằng mình đã bị phân biệt đối xử, quý vị có thể nộp đơn khiếu nại hành chính đến DOJ theo luật liên bang, hoặc đến DFEH theo luật tiểu bang. Đơn khiếu nại Tiêu Đề II phải được nộp đến DOJ trong vòng 180 ngày kể từ ngày xảy ra hành vi phân biệt đối xử. Đơn khiếu nại đến DFEH phải được nộp trong vòng một năm kể từ ngày xảy ra hành vi phân biệt đối xử. Thông tin liên hệ của DOJ và DFEH được cung cấp bên dưới.

Khiếu Nại đến DOJ:
U.S. Department of Justice
Civil Rights Division
950 Pennsylvania Avenue, N.W.
Disability Rights Section – 1425 NYAV
Washington, D.C. 20530

Nộp Đơn Trực Tuyến: https://www.ada.gov/filing_complaint.htm

Điện thoại: (800) 514-0301
TTY: (800) 514-0383

Khiếu Nại đến DFEH:
Nộp Đơn Trực Tuyến: https://www.dfeh.ca.gov/filing-a-complaint-online/
Điện thoại: (800) 884-1684
TTY: (800) 700-2320
Gửi qua bưu điện: Gọi số (800) 884-1684 và yêu cầu biểu mẫu đơn khiếu nại phù hợp để in và gửi lại. Vui lòng chờ thêm thời gian cho thư gửi qua bưu điện và quá trình xử lý.

Các cơ quan khác cũng có thể có quyền xét xử các loại khiếu nại cụ thể về tổ chức công. Ví dụ: Ủy Ban Bồi Thường Nạn Nhân California (California Victim Compensation Board) cung cấp khoản bồi thường cho nạn nhân của tội bạo lực.

Kiện Tụng

Hành vi vi phạm các luật nêu trên cũng có thể được thi hành thông qua các vụ kiện dân sự. Xin lưu ý rằng các pháp quy về thời hiệu hạn chế khung thời gian nộp đơn kiện và quý vị có khả năng bị mất quyền khiếu nại nếu không hành động trong phạm vi pháp quy về thời hiệu áp dụng. Những hạn chót này có thể là chỉ trong hai năm kể từ ngày xảy ra phân biệt đối xử.

Ngoài ra, Đạo Luật Yêu Cầu Bồi Thường Do Sai Lầm của Chính Quyền (Government Tort Claims Act) quy định rằng đơn yêu cầu bồi thường do sai lầm của chính quyền phải được nộp trong vòng sáu tháng kể từ vụ việc phân biệt đối xử trước khi đệ đơn kiện đòi tổ chức chính quyền tiểu bang hoặc địa phương tiền bồi thường cho thiệt hại. Quý vị có thể tìm thêm thông tin về yêu cầu bồi thường thiệt hại do sai lầm của chính quyền tại https://www.disabilityrightsca.org/publications/tort-claims-filing-claims-against-public-entities-under-the-california-tort-claims-act. Vui lòng lưu ý rằng trang web này liên kết với biểu mẫu để yêu cầu tiểu bang hoặc cơ quan hay nhân viên của tiểu bang bồi thường, có thể không áp dụng trong trường hợp của quý vị. Các tổ chức công khác có thể có mẫu yêu cầu bồi thường thiệt hại riêng có sẵn trên trang web của họ. Nếu quý vị quan tâm đến việc theo đuổi kiện tụng, quý vị nên tham khảo ý kiến của luật sư sớm nhất có thể.

Nếu quý vị sẽ yêu cầu khoản tiền bồi thường thiệt hại dưới $10.000, quý vị có một lựa chọn khác là nộp vụ kiện phân biệt đối xử tại Tòa Án Xử Các Vụ Kiện Nhỏ (Small Claims Court). Quy chế về thời hiệu được thảo luận bên trên sẽ áp dụng. Quý vị không được sử dụng luật sư nếu quý vị kiện ở tòa án xử các vụ kiện nhỏ. Đây là liên kết đến ấn phẩm của Disability Rights California giải thích quy trình sử dụng Tòa Án Xử Các Vụ Kiện Nhỏ cho các vụ kiện phân biệt đối xử. https://www.disabilityrightsca.org/publications/a-guide-to-small-claims-court-how-to-sue-if-a-business-or-landlord-discriminates.

Mẫu Thư Yêu Cầu Sự Sửa Đổi hoặc Trợ Giúp và Dịch Vụ Phụ Trợ Hợp Lý

[Ngày]

Kính gửi [Tổ Chức Công]:

Tôi viết thư này để yêu cầu [sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ hợp lý] cho [tình trạng khuyết tật/các tình trạng khuyết tật] của tôi.

Tôi [đang nhận/muốn nhận] các dịch vụ từ [Tổ Chức Công]. Do tình trạng khuyết tật của mình, tôi cần các điều sau: [liệt kê các sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ]:

[Bác sĩ/bác sĩ tâm thần/chuyên gia tâm lý/chuyên gia trị liệu/nhân viên xã hội/chuyên gia trị liệu cơ năng/cá nhân khác (mô tả)] của tôi đã cho rằng các sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ này là cần thiết cho tình trạng khuyết tật của tôi. Vui lòng xem thư đính kèm từ [tên của bác sĩ hoặc chuyên gia].

Luật liên bang và tiểu bang quy định rằng các tổ chức công cung cấp sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ hợp lý cho người có tình trạng khuyết tật. Vui lòng phản hồi yêu cầu này trước [ngày]. Vui lòng liên hệ với tôi theo [số điện thoại và/hoặc địa chỉ email] nếu quý vị có bất kỳ câu hỏi nào. Xin cảm ơn.

Trân trọng,

[Tên của quý vị]

[Địa chỉ của quý vị]

Mẫu Thư Hỗ Trợ

[Ngày]

Kính gửi [Tổ Chức Công]:

Tôi là [bác sĩ/bác sĩ tâm thần/chuyên gia tâm lý/chuyên gia trị liệu/nhân viên xã hội/chuyên gia trị liệu cơ năng] cho [Tên], và hiểu rõ tình trạng [của ông/bà đây]. [Ông/bà đây] có tình trạng khuyết tật gây ra một số hạn chế về hoạt động chức năng. Những hạn chế này bao gồm [liệt kê các hạn chế về hoạt động chức năng đòi hỏi sự sửa đổi/trợ giúp hoặc dịch vụ phụ trợ được yêu cầu].

[Sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ được yêu cầu] là cần thiết đối với [Tên] để [đăng ký/có khả năng tiếp cận công bằng các dịch vụ và phúc lợi của] [tên của Tổ Chức Công].[Mô tả sự sửa đổi/trợ giúp và dịch vụ phụ trợ sẽ trợ giúp hay hỗ trợ cá nhân đó như thế nào].

Cảm ơn quý vị đã cung cấp sự sửa đổi hợp lý này cho [Tên].

Trân trọng,

[Tên và Chức Danh]